Patriarch Bartholomew
In april dit jaar tijdens het bezoek van Patriarch Bartholomew organiseert de Oud-Katholieke kerk een ontmoeting met liberale en orthodoxe vertegenwoordigers van het Jodendom in Nederland. Als gevolg van deze contacten wordt Jan Jorrit Hasselaar uitgenodigd om de eerste dienst bij te wonen van het Joodse nieuwjaar, Rosh haSjana, in de orthodoxe Raw Aron Schuster Synagoge of de Obrechtsjoel. Deze synagoge is gelegen aan het Jacob Obrechplein in Amsterdam-zuid.
Jan Jorrit geeft een impressie. 
Het Nieuwjaar
In Nederland is de massa gewend om de overgang van het oude naar het nieuwe jaar te vieren op 31 december en 1 januari, midden in de winter. De Joden vieren Nieuwjaar in de herfst, als de natuur op het punt staat te sterven. In het Jodendom vindt men dat een geschikt moment om de hoop op nieuw leven en een nieuw begin tot uiting te brengen. Vandaag op 25 september vieren we dat Nieuwe jaar in de orthodoxe Raw Aron Schuster Synagoge.
Aan het einde van de vorige eeuw namen de bezoekersaantallen in deze synagoge gestaag af. Door de hoge onderhoudskosten en de bouwvallige staat van het gebouw, gingen er steeds meer stemmen op om de sjoel te sluiten en zelfs te slopen. Mede dankzij de benoeming tot Rijksmonument, werd het gebouw in 1997, na een grootscheepse restauratie, in oude luister hersteld. De opkomst bleef echter laag en opnieuw werd er steeds vaker geroepen om sloop. Om dit te voorkomen richtte een aantal bezoekers en sympathisanten de RAS-club op. Deze informele groep heeft zich ten doel gesteld om de diensten op sabbat en op feestdagen toegankelijker en aantrekkelijker te maken voor nieuwe bezoekers. Hierdoor is de Raw Aron Schuster Synagoge een levendige synagoge gemeenschap geworden.
Torah
Dat is te merken op deze eerste dag van het nieuwe jaar. De dienst begint al vroeg, 8:00. Op dit tijdstip is er nog vrijwel niemand. Zelf kom ik binnen rond 10:00. Langzaam aan begint de sjoel vol te lopen. Terwijl de dienst gaande is, staan hier en daar mannen met elkaar te praten, kinderen lopen heen en weer. De vrouwen, mooi gekleed, hebben ook in hun eigen afdeling veel social talk. Indrukwekkend is de lezing van de Torah. Als de boekrol met kroon erop wordt omhoog gehouden voel ik de verrukking in de synagoge toenemen. Langzaam en voorzichtig wordt de boekrol open gerold op zoek naar de juiste tekst. Daarbij mag de rol zelf niet worden aangeraakt. Bij het lezen van de Torah gebruikt de voorganger een soort scepter, aanraking met de tekst wordt zo voorkomen. De Hebreeuwse woorden van de Torah klinken in de dan al goed gevulde synagoge.
“Business as usual”, een gemiste kans
Centraal in deze dienst staat het blazen van de sjofar, de ramshoorn. Diverse malen tijdens de dienst stoot de sjofar een oergeluid uit als teken dat het nieuwe jaar is aangebroken. In de seculiere samenleving gaan we na Nieuwjaar al weer snel over op business as usual. Dit blijkt een gemiste kans om het jaar ook daadwerkelijk nieuw te laten beginnen. Uitdagend vind ik de benadering van onze Joodse broeders en zusters. Na Rosh haSjana volgen tien dagen van inkeer. In deze dagen onderzoekt men, idealiter, het eigen leven in het achterliggende jaar. Waar heb ik mijn doel gemist? Waar heb ik anderen en mezelf tekort gedaan? Ben ik over de rug van anderen gegaan, heb ik hen zwart gemaakt met roddel of waar was ik in slecht gezelschap? Inzicht hierin is de eerste stap naar ommekeer, tesjoeva. Vervolgens vraagt men in deze tien dagen elkaar vergiffenis. Mensen worden zo met elkaar verzoend en beginnen het nieuwe jaar met een schone lei. Zo werkt men toe naar Grote Verzoendag, Jom Kippoer. Deze dag brengt verzoening voor de zonden tussen God en mens. Maar eerst moeten daarvoor mensen met elkaar weer verzoend zijn.
Alleen al vanwege deze ene vraag
Mijn dank is groot dat ik te gast mocht zijn en me mocht laten inspireren door hun wijsheid. Ik ben benieuw of en waar deze wijsheid van Rosh haSjana, de tien dagen van inkeer en Jom Kippoer, doorklinkt in het christendom? Alleen al vanwege deze ene vraag is het al goed samen op te trekken als joden en christenen. We mogen onszelf aan elkaar schuren en ver- en herrijken. Jezus was immers een Jood, en Paulus natuurlijk. Ze vierden de Joodse feesten. Maar er is ook nog iets anders.
Het blazen op de sjofar herinnert niet alleen aan het nieuwe jaar. Het gaat ook over de strijd die Israël steeds moet leveren om de wereld van vrede en gerechtigheid dichterbij te brengen. De ramshoorn roept op tot loyaliteit aan de éne koning van de schepping en de hele mensheid. Eens zal de sjofar ook de messiaanse tijd inluiden (Jesaja 27:13). Mijn bezoek aan de synagoge was niet vanzelfsprekend. Ik moest langs de beveiliging en er stond de hele dienst politie voor de synagoge. Indrukwekkend dat ook in zo’n context de sjofar klinkt als aankondiging van vrede en gerechtigheid. Deze inzet voor vrede en gerechtigheid mogen joden en christenen samen vormgeven en zo bouwen aan een veilig huis voor elkaar en voor een ieder in deze wereld.
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 30 september 2014