Nog een paar dagen tot Bernd Wallet gewijd zal worden tot aartsbisschop van Utrecht. Maandag 6 september liep fotograaf Marjolein van Panhuys een middag mee met Bernd. Ze legde vast op beeld wat een aartsbisschop zoal doet gedurende de dag. Tekstschrijver Janneke van der Veer sprak Bernd over zijn dagindeling en wat hij ziet als de belangrijkste taken van de aartsbisschop.
6.45 Wakker worden
De wekker van Bernd gaat elke dag af op hetzelfde tijdstip, al vindt hij het eigenlijk nog te vroeg. Zijn vier kinderen in de leeftijd van acht t/m vijftien zorgen er wel voor dat hij op tijd wakker is. ‘Ik ben geen ochtendmens. Maar een vast patroon helpt. Je zult me alleen niet gezellig aan de ontbijttafel vinden. Ik zorg dat alle brooddozen gevuld zijn, dan kan ik me nog een beetje afsluiten.’
8.00 Ochtendgebed
Voordat de werkdag begint, bidt Bernd elke dag een vorm van ochtendgebed – al lukt het niet altijd even goed, geeft hij toe. ‘Ik gebruik de Getijdengebed-app van de Rooms-Katholieke Kerk: je verliest zo geen tijd met het opzoeken van de teksten en gebeden. Ik vind het belangrijk om inspirerende teksten te blijven lezen en me te realiseren: hiervoor doe ik het. Anders raak je gemakkelijk overspoeld door de realiteit van alledag.’
9.00-12.30 Vergaderen
Vanochtend staan twee online vergaderingen op de planning. In de eerste wordt de definitieve agenda van de synode op 27 november vastgesteld; daarna is de maandelijkse vergadering van het Dagelijks Bestuur, voorgezeten door Bernd, met de Haarlemse bisschop Dick Schoon en secretaris Miranda Roobol. Hierin gaat het over o.a. benoemingen, commissiewerk en financiële zaken.
12.30-14.00 Onderweg
Na de vergadering stapt Bernd op de fiets naar station Utrecht Centraal. Om 14.00 heeft hij daar een afspraak met jongerenpastor Thelma Schoon op het bisschoppelijk bureau in Amersfoort. ‘De fiets is altijd mijn favoriete vervoersmiddel. Dan zie ik nog wat van de stad. Als ik loop word ik voortdurend staande gehouden, dat is geen doen. Wanneer ik fiets gebeurt dat niet, terwijl ik de mensen nog wel kan groeten.’
Ook vandaag wordt hij gegroet en herkend. Een paar tieners roepen hem na: ‘Bent u misschien de burgemeester?’ Het boordje en natuurlijk de vandaag aanwezige fotograaf maken hem een opmerkelijke verschijning.
Trots meldt hij dat deze fietsstalling onder Utrecht Centraal ‘de grootste is van de wereld’. Toch is het even zoeken naar een plaatsje, want Bernd parkeert z’n fiets altijd in dezelfde hoek. ‘Anders vind ik hem nooit meer terug.’
Reistijd is voor Bernd altijd werktijd. Als aartsbisschop(-elect) van Utrecht bezoekt hij parochies in zijn hele bisdom, dus dat geeft ruim de gelegenheid om mails te beantwoorden en soms ook telefoontjes te plegen – al doet hij dat liever als hij van en naar het station loopt. Vandaag overlegt hij onder andere met persoonlijk assistent Michael van den Bergh. De aankomende wijding vraagt veel afstemming. Doordat Michael veel organisatorisch werk op zich neemt, heeft Bernd de tijd om te focussen op inhoud en contact.
Dan leest Bernd een mail die hem zorgen baart. Een bisschop uit Engeland meldt zich af voor de bisschopswijding, omdat de reis met alle regels te omslachtig gaat worden. Ook ziet hij dat zijn herfstreis naar Londen, voor een samenkomst van de Willibrord Society, niet doorgaat, vanwege de coronamaatregelen. ‘Zulk nieuws heeft wel impact. Het geeft me eerlijk gezegd een enorme energiedreun.’ De internationale contacten zijn juist heel belangrijk voor Bernd. Niet alleen omdat hij jarenlang in Engeland heeft gewoond. Ook vanwege zijn visie op de kerk als internationale gemeenschap. ‘Het is belangrijk om je identiteit niet vast te pinnen op nationaal kerkzijn. Jij hebt het christendom niet uitgevonden: je hebt elkaars gaven nodig. Het herstel van volledig zichtbare eenheid van de wereldkerk is het hogere doel.’ Als voorzitter van de Unie van Utrecht – het overkoepelende orgaan van alle Europese o-k kerken – heeft de aartsbisschop van Utrecht een belangrijke internationale rol hierin te vervullen.
Ineens blijkt Bernds afspraak voor straks, jongerenpastor Thelma, in dezelfde trein te hebben gezeten. Spontaan begroeten ze elkaar en gezamenlijk lopen ze naar Alticollense, het bisschoppelijk bureau van de Oud-Katholieke Kerk. Hoewel het gezellig is, mist Bernd nu ook zijn tijd om nog een aantal mensen te bellen…
14.00-15.30 Gesprek met jongerenpastor Thelma Schoon
Op het bureau in Amersfoort heeft Bernd een eigen kamer, hoewel hij daar weinig is geweest tot nu toe. ‘Ik heb me steeds gehouden aan het strikte thuiswerkadvies. Alleen voor gesprekken die echt niet via Zoom konden ben ik naar Amersfoort gegaan.’
Bernd begeleidt Thelma in haar werk als jongerenpastor van bisdom Utrecht. Vandaag bespreken ze hoe het de afgelopen tijd is gegaan en wat Thelma’s plannen zijn. Zo staat komend weekend het Leringweekend voor jongeren op de agenda, waarbij Bernd zelf ook een workshop zal geven. Bernd: ‘Anderhalf jaar lang heeft door de coronacrisis veel stilgelegen, voornamelijk de fysieke ontmoetingen en aanwezigheid tijdens vieringen. Juist voor deze generatie is dit extra lastig.’
15.30-16.00 Voorbereidingen
Na het gesprek met Thelma sluit Bernd alles aan voor de zoomvergadering die hij zo heeft. ‘En dan nu hopen op verbinding’, zegt de aanstaande aartsbisschop met een knipoog.
16.00-17.00 Vergadering Nederlands Christelijk Forum
Dan begint de vergadering van het Nederlands Christelijk Forum, een Nederlandse variant van het Global Christian Forum. Het is een ontmoetingsplatform van kerkleiders, waarbij zowel traditionele kerken als Pinksterkerken aansluiten en met elkaar spreken over het geloof. Het werken aan die oecumene is voor de aartsbisschop een belangrijke taak.
17.00 Naar huis
Stipt om 17.00 uur stapt Bernd uit de vergadering. ‘Mijn vrouw Elly moet vanavond een lezing houden op de ouderavond. Meestal doet zij het, maar nu is het dus aan mij om de kinderen op bed te leggen. Het voorlezen wordt steeds leuker naarmate ze ouder worden. En vaak lees ik ook nog een stukje uit de Samenleesbijbel met ze.’
17.15 Onderweg
De laatste telefoontjes van vandaag worden gepleegd, onder andere met de deken van het Metropolitaan Kapittel Wietse van der Velde. Met hem bespreekt Bernd allerlei lopende zaken van het aartsbisdom. Voor het aartsbisdom Utrecht vervult Bernd alle ‘gewone’ taken van een bisschop, zoals het begeleiden van pastoors en het voorgaan in vieringen door het hele bisdom heen. Naar de Kerkprovincie toe is hij aartsbisschop, en voor de wereldwijde oecumene is hij degene die straks plaatsneemt op de zetel van Willibrord.
Bernd ziet ‘het levend houden van de hoop’ binnen de Oud-Katholieke Kerk als één van zijn belangrijkste verantwoordelijkheden. Met pessimisme heeft hij niet zoveel op. ‘Dit jaar zijn er maar liefst veertien studenten aan het seminarie! En er is aanwas van nieuwe vrijwilligers.’
Zelf haalt Bernd zijn hoop vooral uit Christus. ‘Ik probeer steeds weer terug te gaan naar Hem, en te zien hoe Hij zelf levend is en de hoop vindt. Hoe ik dat doe? Bijvoorbeeld door te werken aan de zondagse liturgie, en de verdieping te zoeken via studie. Maar ook door muziek laat ik me ontroeren en inspireren.’ Die muziek – o.a. alternatieve rock, zoals van R.E.M. – brengt Bernd dicht bij het ‘echte’ leven. Waar zit dan je commitment?
Christus is voor Bernd de totaal toegewijde. Door je net als Hem ergens voor in te zetten, toegewijd te leven, houd je hoop. ‘Op de weg van Christus zet ik me in voor het Koninkrijk van God, voor vrede, rechtvaardigheid en vreugde. Christus heeft heel veel voor ons gedaan. Wij zijn daarom uitgenodigd om in een bedding te stappen, bijvoorbeeld door ritueel mee te doen. Anders moet je het allemaal zelf doen.’
Beeld: Marjolein van Panhuys
Tekst: Janneke van der Veer
Alles over de wijding vindt u via www.oudkatholiek.nl/bisschopswijding