De laatste week van november 2025 reisden Bernd Wallet, Peter-Ben Smit en Francine Maessen namens onze kerk af naar de Filipijnen, ter viering van zestig jaar concordaat met de Onafhankelijke Filipijnse Kerk (IFI). Francine deed tijdens deze reis dagelijks verslag. In haar persoonlijke notities neemt zij ons mee langs ontmoetingen met bisschoppen en seminaristen, vieringen en gesprekken, maar ook langs maatschappelijke betrokkenheid, onderwijsprojecten en het dagelijks leven van de Filipijnse kerk.
Dag 1, dag van aankomst – 26 november 2025
Na een lange reis kwamen we vandaag aan in de Filipijnen. Met een oud-katholieke delegatie zijn we afgereisd naar Manila om hier zestig jaar concordaat tussen de Oud-Katholieke Kerk en de Onafhankelijke Filipijnse Kerk (IFI) te vieren. Ik reisde samen met aartsbisschop Bernd en met Peter-Ben Smit vanuit Nederland.
Op de luchthaven werden we hartelijk ontvangen door Jewel en Akim, allebei geestelijken bij de IFI. Na een lunch konden we even bijkomen in het hotel, alhoewel Bernd wel meteen aan de slag mocht met een kennismaking met The Mission of Seafarers. Inmiddels was ook de Zwitserse delegatie aangekomen, en de bisschop van Oostenrijk.
’s Avonds was er een diner met verschillende bisschoppen van de IFI, waaronder de obispo maximo (de hoogste bisschop van deze kerk). We leerden elkaar een beetje kennen. Bernd had uitgebreide gesprekken met de obispo maximo over de maatschappelijke situatie in het land. Ik leerde de Zwitserse bisschop wat beter kennen (we delen allebei een passie voor duurzaamheid) en raakten in gesprek met de Filipijnen over het heerlijke eten. Mijn favoriet was denk ik de glasnoedels of de vissoep.
We hebben een vol programma voor de boeg en een beetje een jetlag, dus fijn dat we vandaag rustig bij konden komen. Morgen gaan we aan de slag.
Dag 2 – 27 november 2025
Vandaag was onze eerste volle dag in de Filipijnen. Gelukkig konden we nog een beetje acclimatiseren. ’s Ochtends bezochten we de IFI in Manila. Op hun kantoor bekeken we alle portretten van de bisschoppen en het zestig jaar oude ondertekende concordaat. Ook kregen we een rondleiding door de grote kerk. Een prachtig gebouw, brutalistische architectuur, met geweldige glas-in-loodramen. Onze gids vertelde ons alles over de kunst, over waarom Jezus en Maria op een bepaalde manier afgebeeld worden, over hoe de vieringen gaan en over bijzondere kunstdonaties.
Ondertussen was de IFI deze dag ook gastheer voor de Filipijnse versie van hun Raad van Kerken. Deze vergaderden ook op het terrein, en aan het eind van de vergadering konden we even aansluiten. We stelden ons voor, vertelden kort over de reden van ons bezoek, en we wisselden geschenken (boeken) uit. Daarna gingen we gezamenlijk lunchen en was er nog meer gelegenheid om informeel de Filipijnse kerken te leren kennen.
Na de lunch stapten we het busje weer in, op weg naar Urdaneta City. Hier is ACTS gevestigd, het seminarie van de IFI. Na een paar uur rijden werden we ontvangen door de seminaristen met een prachtig welkomstlied. Er was tijd voor een korte kop koffie, en ik greep de gelegenheid aan om meteen te spreken met een paar vrouwelijke seminaristen – sommige van hen hebben namelijk een beurs van Missie Sint Paulus, en ik wilde hen graag ontmoeten. Ik heb er één gevonden, maar het gesprek moet zich morgen even voortzetten, want de reis moest door.
We verplaatsten ons naar het hotel waar we ook samen met een groep bisschoppen en seminaristen dineerden en karaoke deden. Ik was al gewaarschuwd dat Filipijnen karaoke héél serieus nemen, en hun zangvaardigheid was dan ook bewonderingswaardig. Morgen is er een uitgebreid programma op het seminarie en horen we daar vast meer van.
Dag 3 – 28 november 2025: viering concordaat
Vandaag hebben we een hele drukke dag bij het seminarie. We worden ’s ochtends opgehaald bij het hotel om samen met de staf te ontbijten. Een echt Filipijns ontbijt met rijst en vis. Daarna hebben we een eucharistieviering waarin we het concordaat vieren. Het is prachtig. Onze aartsbisschop en de obispo maximo vieren samen. Eén van de stafleden van het seminarie heeft speciaal voor de gelegenheid een hymne geschreven. Er is een grote groep misdienaars, en tijdens de collecte doen seminaristen een traditionele oogstdans met kaarsen.
We eindigen de viering met de twee aartsbisschoppen die samen het concordaat herondertekenen, en we wisselen geschenken uit. We laten alle pracht en praal even bezinken tijdens een korte koffiepauze met superlekkere gebakken banaan. Vervolgens is er een sessie over het concordaat. De bisschoppen lezen de tekst nog eens voor, en twee theologen geven er een reflectie op: Peter-Ben Smit van de Oud-Katholieke Kerk en Terry Revollido als rector van het seminarie van de IFI.
Tijdens de lunch is de band weer aan het spelen – de studenten van het seminarie zijn zeer muzikaal. Zelf sluip ik even weg omdat ik nog een paar mensen wil interviewen. Zo spreek ik met Jewel, de program director van de IFI, over hun maatschappelijke projecten, met Glorry, een seminariestudent die een beurs krijgt van Missie Sint Paulus, en met father Terry over hoe het seminarie zo duurzaam mogelijk wordt gebouwd en gerund.
We vervolgen het programma met een rondetafelgesprek. Hier zijn een deel van de Filipijnse bisschoppen bij aanwezig, en vertegenwoordigers van bijvoorbeeld seminaries. Eerst gaan we de kring rond langs de Filipijnen. Iedereen stelt zich even voor en vertelt over wat er speelt in hun gemeenschap. Vervolgens krijgen wij het woord en vertellen we over onze lokale gemeenschappen en over onze indrukken van deze reis. Er ontstaat een mooie dialoog en er worden zelfs al wat plannen gesmeed.
Hierna krijgen we een rondleiding door ACTS. Father Terry vertelt ons alles over hoe het is opgebouwd. Toen het seminarie begon was het eigenlijk een stuk moeras, en samen met de seminaristen heeft hij het stukje bij beetje opgebouwd tot het instituut dat het nu is. Ecologie vindt hij daarbij heel belangrijk: er worden veel duurzame materialen gebruikt, er wordt hergebruikt en de seminaristen moeten veel tuinieren. Ook liggen er zonnepanelen op het dak die voor tachtig procent van de stroomvoorziening zorgen.
In de avond volgt een spektakelstuk. De seminaristen en twee lokale parochies hebben een festival vol zang en dans georganiseerd. In deze dansen komt de geschiedenis van de Filipijnen en de kerk uitgebreid aan bod. Een prachtige manier om hier meer over te leren.
Dag 4 – 29 november 2025
Vandaag vertrokken we uit Urdaneta City terug naar Manila. Vanaf het seminarie werden we uitgezwaaid door de studenten. Onderweg maakten we een aantal stops, bijvoorbeeld bij een rijstveld, om meer te leren over de lokale landbouw. Ook bezochten we twee kleine plattelandskerken, waar we hoorden hoe deze gemeenten te werk gaan. Bij eentje was toevallig net een doop gaande, die we van een afstandje konden bewonderen.
Terug in Manila konden we even bijkomen en daarna zijn we gezellig samen gaan eten. Door even met alleen ons eigen oud-katholieke team te zijn, konden we rustig onze ervaringen tot nu toe bespreken en een plan maken voor de komende dagen. We zijn dan namelijk weer op allerlei plekken uitgenodigd, dus wat gaan onze focuspunten daar zijn?
Dag 5 – 30 november 2025
Vanochtend vierden we de eucharistie in de kathedraal van Manila. Onze bisschoppen vierden hier weer samen met de obispo maximo. Het was een bijzondere viering, want de IFI is een hele uitgesproken kerk en vandaag is ook de dag van een grote demonstratie tegen corruptie. Veel seminaristen van de IFI doen hieraan mee en tijdens de viering werd dan ook solidariteit met de demonstratie uitgesproken. Aartsbisschop Bernd Wallet wist deze actualiteit in zijn preek mooi te verbinden met de eerste zondag van Advent.
Na afloop van de viering hebben we geluncht met de obispo maximo en daarna was er wat vrije tijd. Hier hebben we van de gelegenheid gebruikgemaakt om souvenirtjes en cadeautjes voor thuis te zoeken in de Mall of Asia, een gigantisch winkelcentrum aan de kust. Hier heb ik in een boekwinkel een mooie bundel gevonden met essays over de Filipijnse keuken.
Dag 6 – 1 december 2025
Vandaag stond een meeting met de Executive Commission van de IFI op de planning. Voorafgaand aan hun meeting hielden ze eerst een korte worship, die in het teken stond van Wereld Aids Dag. Sinds de pandemie is de hiv/aids-crisis enorm gegroeid in de Filipijnen. Tijdens dit gebedsmoment spraken we uit dat de kerk naast slachtoffers moet gaan staan.
Tijdens de meeting was er kort de gelegenheid om weer te vertellen wie we zijn en wat we doen. Naast onze groep was er ook een groep uitwisselingsstudenten van de Kerk van Zweden, waar zowel de IFI als wij allebei een concordaat mee hebben. Bisschop Dindo vroeg zich daarom af: zijn we dan nu een heilige drie-eenheid van kerken?
Na een lunch met de Executive Commission gingen wij weer op een ander pad, terwijl zij nog twee dagen doorvergaderen. Wij gingen naar Intramuros, het historische centrum van de stad. Hier bezochten we Fort Santiago, waar in de Tweede Wereldoorlog de Manila Massacre heeft plaatsgevonden. Meer dan honderdduizend mensen vonden de dood bij bombardementen die het hele historische centrum van de stad plat hebben gelegd. Een gids leidde ons door de ruïnes van het fort.
Na deze rondleidingen zijn we met twee paardenkarren de rest van de oude stad gaan verkennen, het deel dat weer is opgebouwd. Hier bezochten we onder andere de rooms-katholieke kathedraal.
We eindigden onze dag weer met een diner op het IFI-kantoor, waar we nog net de Zweedse studenten uit konden zwaaien. Zij keren na drie maanden in de Filipijnen terug naar huis.
Dag 7, de laatste dag – 2 december 2025
Onze laatste dag op de Filipijnen. Deze ochtend bezoeken we Eskulayan, een project in Manila dat we al lange tijd ondersteunen. Eskulayan is een schooltje voor kinderen die geen toegang hebben tot formeel onderwijs, in de armste wijken van de stad. Leerlingen krijgen er twee maaltijden, leren lezen, schrijven en rekenen, en ze leren over hun rechten en hoe ze daarvoor op kunnen komen.
We maken kennis met een groep leerlingen en hun docenten. Terwijl de bisschoppen helpen met het uitdelen van de lunch, kan ik twee leerkrachten interviewen. Ze komen uit dezelfde gemeenschap als de leerlingen en weten dus precies voor welke uitdagingen ze staan.
Voor de lunch keren we terug naar het bisschoppelijk kantoor. Hier interview ik father Edo nog, die Eskulayan coördineert. Na de lunch neemt hij ons mee naar Solidaridad, een boekwinkel vol maatschappelijk betrokken boeken. Wat een snoepwinkel. Ik weet me te beperken tot vijf boeken: een werk over ecologie, armoede en theologie, een poëziebundel, twee collecties korte verhalen en een roman. Ik kan er precies mijn laatste pesos kwijt.
Op het bisschoppelijk kantoor staat inmiddels het afscheidsdiner voor ons klaar. Tussen het eten door bespreken aartsbisschop Bernd en de obispo maximo nog de laatste zaken. Daarna zit de reis er alweer op. In het hotel pakken we onze spullen weer in en proberen we nog een paar uur te slapen – om half drie ’s nachts gaat de wekker om aan de terugreis te beginnen.