Oud-Katholiek Seminarie
Het Oud-Katholiek Seminarie (OKS) is de ambtsopleiding voor oud-katholieke pastoors en een academisch kenniscentrum voor oud-katholieke theologie.
Waarom een theologische opleiding?
De Oud-Katholieke Kerk heeft door de eeuwen heen altijd belang gehecht aan een gedegen theologische opleiding voor haar priesters. Ieder die oud-katholiek pastoor wordt, is meteen ‘de’ vertegenwoordiger van het oud-katholicisme in zijn/haar regio. Zowel het maatschappelijke als het parochiële leven is niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger. Dat vraagt van pastoors een ‘academisch werk- en denkniveau’ en een goede kennis van datgene wat de basis vormt van de oud-katholieke identiteit.
Natuurlijk legt ieder daarbij zijn/haar eigen accenten. Juist door onze verschillende karaktereigenschappen en professionele specialisaties vormen wij als priesters in onze kerk een goed team. Dat vraagt om een stevige basis in de opleiding.
Voor toekomstige studenten is de theologiestudie interessant, omdat zij zo breed is. Je maakt kennis met zeer uiteenlopende vakgebieden en methoden zoals: historische en actuele teksten; geschiedenis van kerk, cultuur en maatschappij; filosofische en religieuze stromingen; rituele praktijken; sociologische, psychologische en pedagogische aspecten.
Vroeger en nu
Van 1725 tot 1969 was het OKS een seminarie in de klassieke zin van het woord: een internaat, waar de studenten en ook sommige stafleden samen een woon-, werk- en leefgemeenschap vormden. Dat seminarie stond in Amersfoort: eerst aan de Muurhuizen (nu een seniorenresidentie) en later aan de Koningin Wilhelminalaan (nu het Bisschoppelijk Bureau en het vergadercentrum Alticollense).
Sinds 1969 betekent de naam Oud-Katholiek Seminarie niet meer een gebouw, maar een ambtsopleiding die is gevestigd aan de Universiteit Utrecht. Studenten en docenten wonen overal in het land. Zij treffen elkaar in Utrecht, voornamelijk rond het Departement voor Filosofie en Religiewetenschap aan het Janskerkhof.
Theologie studeren
Het OKS is een ambtsopleiding die aansluit bij een academische theologiestudie. Tijdens of na een bachelor en master in de theologie is het OKS de kers op de taart (hopen we), in de vorm van specifieke vakken die enerzijds ingaan op het eigene van de oud-katholieke theologie en anderzijds gericht zijn op de praktische uitoefening van het pastoorschap in de Oud-Katholiek Kerk van Nederland.
Voor de studie theologie werken we samen met de Tilburg School of Catholic Theology (TST), een rooms-katholieke theologische faculteit die onderdeel is van de Universiteit van Tilburg, maar haar hoofdvestiging heeft in Utrecht. Een deel van de OKS-vakken telt mee in de bachelor en master van de TST. Daardoor is niet officieel, maar wel feitelijk, sprake van een gedeeltelijk geïntegreerde opleiding.
Het is ook mogelijk om de theologiestudie elders te doen. Wel geldt dan een breed theologisch curriculum zoals dat bijvoorbeeld aan de TST wordt gegeven als criterium: we gaan ervan uit dat onze studenten bekend zijn met Bijbelse, historische, systematische en sociaal-wetenschappelijke vakgebieden en methoden.
Wie reeds parochieel werkzaam zijn geweest in een ander kerkgenootschap en willen gaan werken in de Oud-Katholieke Kerk, hoeven geen algemene theologie meer te studeren. Zij volgen het OKS gedurende twee jaar, om te groeien in kennis van oud-katholieke theologie en affiniteit met de oud-katholieke praktijk.
Als toehoorder meedoen
Behalve als student kan men de colleges van het OKS ook volgen als toehoorder. Tegen een beperkte vergoeding heeft men dan het recht de colleges bij te wonen. Men mag trouwens meer dan toehoren: men mag volledig actief aan de colleges deelnemen. Een toehoorder rondt echter geen vakken af door papers te schrijven en tentamens te doen en neemt evenmin deel aan het studentenpastoraat en aan ambts-toeleidende vakken zoals de stage.
De docenten en vakgebieden van het OKS
De vakken aan het OKS worden gegeven door gekwalificeerde docenten, die naast de wetenschap ook midden in het kerkelijk leven staan als parochiaan, priester of bisschop.
Prof. dr. Peter-Ben Smit is namens het OKS hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Aan het OKS geeft hij twee vakken. Ten eerste bijbelse theologie, de vertaalslag tussen de bijbel in de exegese en de bijbel in de kerkelijke geloofspraktijk. Daarnaast oecumenische theologie, want de oud-katholieke kerk neemt altijd actief deel aan de oecumenische beweging en dat bepaalt mede het eigen karakter van de oud-katholieke theologie.
Mgr. dr. Dick Schoon is aan het OKS verbonden als docent kerkgeschiedenis. Hij geeft de studenten de nodige achtergrondkennis van onze kerk en onze gelovige identiteit. Daartoe bestudeert men onder zijn leiding de geschiedenis van de Cleresie (17e/18e eeuw) en van de Oud-Katholieke Kerk (19e/20e eeuw).
Dr. Mattijs Ploeger, die ook de rector van het seminarie is, is docent voor twee vakgebieden. Bij systematische theologie (dogmatiek, sacramentstheologie, ecclesiologie, genderstudies) probeert hij te focussen op die aspecten van de geloofsleer, die direct relevant zijn voor verkondiging, catechese en pastoraat. Bij liturgie (liturgiegeschiedenis, orde van dienst, kerkelijk jaar, liturgisch practicum) gaat het om de concrete voorbereiding op de liturgische kant van het priesterschap, maar ook op de inhoudelijke achtergronden daarvan.
Jutta Eilander-van Maaren MA, is docent praktische theologie. Dat betekent de zowel theologische als praktische beschouwing van het kerk-zijn en het pastoorschap. Naast de inleiding in dit vakgebied geeft zij kerkopbouw, catechetiek en pastorale zorg. Ook begeleidt zij de stage die iedere student tegen het eind van zijn/haar studie in een parochie doet.
Mr. drs. Adriaan Snijders is jurist en theoloog. Hij geeft aan het OKS kerkelijk recht. Dat vak heeft enerzijds betrekking op praktische kennis van het Statuut en de Reglementen van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland. Maar het vak biedt ook historische, ecclesiologische, juridische en pastorale achtergronden, die het geldende recht in onze kerk begrijpelijker maken, en de samenhang met andere vakgebieden laten zien.
Studentenpastoraat
De theoretische en praktische vakken hebben natuurlijk ook een spirituele component. Alle docenten zijn actief kerkelijk betrokken en laten in hun colleges ook zien op welke manier hun vakgebied samenhangt met persoonlijke inspiratie en motivatie.
Maar naast de docenten is de studentenpastor, drs. Leonie van Straaten, specifiek aangesteld voor de geestelijke begeleiding van de studenten. Dit krijgt vorm in maandelijkse avonden (‘studentenberaad’), een jaarlijkse retraite en persoonlijke gesprekken.
Daarnaast heeft iedere student natuurlijk ook zijn/haar eigen parochiepastoor, en zijn/haar parochie als spirituele thuisbasis.
Overige informatie
Wie geïnteresseerd is in het OKS kan ten eerste terecht op de website (seminarie.oudkatholiek.nl). Die website is grotendeels een online studiegids, vol met informatie over de vakken (curriculum, collegerooster, enz.) en allerlei richtlijnen (bepalingen, inschrijving, enz.).
Daarnaast beantwoordt de rector graag vragen van belangstellenden, via email (mattijs.ploeger@okkn.nl) en ook via persoonlijke gesprekken.
Wellicht mogen we u begroeten als student of toehoorder.