Vandaag wordt in Amersfoort de halfjaarlijkse studiedag voor pastores gehouden. Onderwerp in het thema “seksueel misbruik in pastorale relaties”. Een onderwerp waarover bij voorkeur maar niet wordt gesproken en dat ook snel kan worden afgedaan met “dat komt toch bij ons niet voor”.
Helaas is niets minder waar, iedere kerk kan op enig moment te maken krijgen met een geval van seksueel misbruik in pastorale relaties en dat kan veel schade berokkenen aan betrokkenen, maar ook aan een parochie.
De Oud-Katholieke Kerk is lid van het Interkerkelijk samenwerkingsverband tegen seksueel misbruik in pastorale relaties (SMPR).
Het SMPR wil seksueel misbruik in pastorale relaties helpen voorkomen en bestrijden.
Bij een pastorale relatie denken we vooral aan de relatie tussen pastor en parochiaan. Kenmerk van zo’n relatie is dat er verschil in positie is, een ongelijkheid waarin sprake kan zijn van overwicht, macht en afhankelijkheid. Het is ambtsdragers verboden om seksuele omgang te hebben met personen die aan hun professionele zorg zijn toevertrouwd. Het SMPR en de kerken stellen zich op het standpunt dat het vertrouwen en de ongelijkheid, niet door een ambtsdrager mogen worden misbruikt ten behoeve van seksuele of andere verlangens.
Pastores kunnen op verschillende manieren te maken krijgen met seksueel misbruik. Ook als een pastor van zichzelf zeker weet dat hij geen grenzen heeft overschreden, kunnen er in zijn parochie slachtoffers zijn van seksueel misbruik, bijvoorbeeld als er misbruik is gepleegd door een collega pastor.
Bovendien iedereen kan in de gevarenzone terechtkomen en het risico lopen grenzen te overschrijden. Het is niet altijd gemakkelijk een gedragslijn te bepalen tegenover een parochiaan die zich tot de pastor voelt aangetrokken en/of tegenover een parochiaan waartoe de pastor zich voelt aangetrokken. Het ambt van pastor kan eenzaam zijn, ook de pastor heeft soms onvervulde verlangens, waarmee hij/zij niet altijd weet om te gaan.
De inleider op deze studiedag:
Mevrouw Sylvia van Delden is sinds 1997 werkzaam als coördinator van het Interkerkelijk Samenwerkingsverband SMPR. Zij zal een inleiding houden over haar ervaring bij het begeleiden van slachtoffers van seksueel misbruik binnen kerken en over de processen die spelen binnen parochies en kerkelijke gemeenten die met misbruik geconfronteerd worden.
Overigens hoeft het bij seksueel misbruik niet om verregaande seksuele handelingen te gaan; ook woorden of gebaren kunnen grensoverschrijdend te zijn. Bij seksueel misbruik horen tevens de seksueel getinte aandacht en contacten die door pastoranten als ongewenst worden ervaren. De situatie is in elk geval verdacht, wanneer de ambtsdrager aandringt op geheimhouding van een relatie. In de begeleiding vanuit het SMPR telt de ervaring van de klager en wordt zijn/haar klacht serieus genomen.
De inleiding is interactief en er wordt zoveel mogelijk gewerkt vanuit casuïstiek.
Klachtenprocedure
Tijdens deze studiedag is er tevens gelegenheid om kennis te maken met Ds Bert Louwerse, voormalig secretaris van de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten. Hij is sinds 2001 als voorzitter van het Interkerkelijk Bestuurlijk Overleg, betrokken bij de organisatie van het concrete doordenken van het beleid voor deze problematiek.
Door het Collegiaal Bestuur is hij gevraagd om, in voorkomende gevallen, te fungeren als onafhankelijk voorzitter van de Klachtencommissie in de Oud-Katholieke Kerk. Door onze kerk is een klachtenprocedure opgesteld, die in werking treedt zodra een klacht over seksueel misbruik in een pastorale relatie is ontvangen. Deze regeling wordt opgenomen in het deze maand te verschijnen vademecum.
Tenslotte volgt hier achtergrondinformatie over de organisatie van het SMPR.
De organisatie bestaat uit een interkerkelijk bestuurlijk overleg, een coördinator, een meldpunt, een netwerk van vertrouwenspersonen en gemeentebegeleiders.
De taken zijn:
• Het interkerkelijk bestuurlijk overleg (IBO) adviseert de kerken gevraagd en ongevraagd
• De coördinator geeft gevraagd advies aan plaatselijke kerken die geconfronteerd zijn met misbruik door ambtsdragers en brengt zo nodig misbruikten en vertrouwenspersonen met elkaar in contact. Daarnaast organiseert en/of verzorgt de coördinator studiedagen en trainingen en geeft deze zo nodig ongevraagd advies aan kerkelijke gremia naar aanleiding van concrete problemen.
• Het IKON functioneert als meldpunt voor het SMPR. Het meldpunt biedt een luisterend oor en kan mensen in contact brengen met een vertrouwenspersoon of een IKON-pastor.
• Het netwerk van vertrouwenspersonen begeleidt individuele misbruikten en/of hun partners en organiseert lotgenotenactiviteiten. Vertrouwenspersonen geven desgevraagd ook (preventief) voorlichting aan parochies over seksueel misbruik in pastorale relaties.
• De gemeentebegeleiders begeleiden parochies die geconfronteerd zijn met seksueel misbruik door ambtsdragers.
Nadere informatie:
Website: www.smpr.nl
Coördinator: tel. 030 8801477 en e-mail s.van.delden@pkn.nl
Meldpunt: tel. 035 6215555 en e-mail pastoraat@ikon.nl