Dat heiligheid van gewone mensen normaal is, lijkt een moeilijk onderwerp. Vooral leken in de kerk denken daar niet gauw over na. Vandaar dat het 20ste Internationale Oud-Katholieke Lekenforum 2016 aan de uitspraak dat heiligheid normaal is, aandacht wilde geven. Twee vrij compacte voordrachten in het Duits van resp. dr. Petr Krohe en dr. Petr Jan Vins gaven veel stof tot overdenking en tot soms heel persoonlijke groepsgesprekken. De afwisseling van het serieuze werk met een stadswandeling, een excursie in Praag en omgeving en avondmaaltijden in twee gerenommeerde Tsjechische restaurants zorgde voor de nodige ontspanning.
Het aantal deelnemers aan het forum, dat in Praag werd gehouden van 10 tot 14 augustus, bedroeg 44 leken uit Oostenrijk, Tsjechië, Italië, Duitsland en Nederland. Er waren geen oud-katholieken uit Polen aanwezig, zoals bij vorige forums. De voertaal was Duits en dat was al jaren gebruikelijk op het forum. De Duits sprekende groep was verreweg de grootste met 33 deelnemers. De Nederlandse groep moest het doen met 5 M/V. Allen waren ondergebracht in hotelgedeeltes van het enorm grote Masarykova College. In het begin was er dan ook veel gezoek naar de kamers via lange gangen met veel hoeken en deuren. Omdat het college in een buitenwijk was gelegen was aardig wat lopen noodzakelijk, maar het openbaar vervoer was in de buurt en functioneerde uitstekend (voor 70-plussers uit de EU zelfs gratis).
Petr Krohe stelde in zijn voordracht dat wij door God als heiligen zijn geschapen. Heiligheid is ons diep in de ziel meegegeven. De eerste christenen noemden zich “heiligen” en beleefden die heiligheid in het dagelijks leven. In de loop der eeuwen verbleekte dit heiligheidsbegrip en werd het “vervangen” door het in het leven roepen van voorbeelden van heilige mensen van wie dan heiligenbeelden werden gemaakt. De vraag aan de forumdeelnemers was hoe de aloude heiligheid terug zou kunnen keren in het alledaagse leven van ons allemaal. In de groepsgesprekken kwam naar voren dat de ziel tot heiligheid kan komen door sacrament en gebed, net zoals het lichaam met medicijnen kan worden behandeld. God speelt in dit proces een dynamische rol en een heilig mens in spe verzet zich hier niet tegen. Een heilige is zich bewust van zijn fouten en zonden en leeft toch in vrijheid. Hij of zij neemt beslissingen volgens het eigen geweten dat door het streven naar heiligheid wordt versterkt.
Petr Jan Vins stelde dat de hele kerkgeschiedenis bewijst dat christenen tot heiligheid zijn geroepen. Wat je daarbij concreet onder heiligheid verstaat, is echter sterk aan veranderingen onderhevig. Lang geleden werd de strenge afzondering van de wereld, bijvoorbeeld in de woestijn, als ideaal gezien. Ook golden predikers en missionarissen die het licht van het evangelie verspreidden als heiligen. De persoonlijke navolging van Christus leidde tot heiligheid evenals het leven van asceten en mystici. Verschillende persoonlijkheden zijn in de huidige tijd, of ze nu in de heiligencanon zijn opgenomen of niet, voorbeelden van heiligheid. Zelfs de grote gewetensvrijheid binnen de Oud-Katholieke Kerk kan een aspect van heiligheid worden genoemd.
In de groepsgesprekken werden de deelnemers uitgedaagd om te vertellen hoe zij in het eigen leven heiligheid beleven. Daarin kwam onder andere naar voren dat je je soms (wel wat aanmatigend) al een beetje heilig kunt voelen als je met een kwetsbaar of oud iemand een goed gesprek hebt gevoerd. Aan de andere kant denk je soms ‘ben ik wel heilig nu ik dingen niet heb gedaan die nodig waren?’. Het blijft echter oppassen geblazen om niet ongunstig als een heilig boontje te worden betiteld.
De dagsluitingen waren voorbereid door de deelnemers van de verschillende landen. Ze vonden plaats in de knusse Heilige Kruisrotonde in de oude binnenstad van Praag, in de eveneens ronde Kapel van de Heilige Maria Magdalena direct aan de Moldau-oever (beide oud-katholiek) en in de grote rooms-katholieke Ignatiuskerk in Praag. Deze laatste heeft een bijzonder mooi orgel, waarop Eveline M. Jansen (forumdeelnemer) een indrukwekkend concert van ongeveer een uur ten beste gaf. De dagsluiting in dezelfde Ignatiuskerk was voorbereid door Gerard Schoonderbeek en werd door deze en Bep en Coen van Kasteel-van der Steen (ook forumdeelnemers naast Peter Hofman-Kolk) uitgesproken in het Nederlands.
Ook werd 20 keer Lekenforum gevierd met een borrel en een hilarische presentatie van foto’s van goed herkenbare deelnemers uit praktisch alle forumjaren.
Het forum werd afgesloten met een hoogmis in de kathedrale oud-katholieke kerk van de Heilige Laurentius. Deze kerk met twee prachtige torens ligt hoog boven Praag op de Petrinheuvel en we werden ernaartoe en weer teruggebracht met een bus. De nieuwbenoemde bisschop van Tsjechië, Jozef Stransky (37), celebreerde zelf in aanwezigheid van een grote schare geestelijken, diakenen en misdienaars. De dienst was indrukwekkend, ook al vanwege de bijzondere melodieën van de gezangen. In de preek wees de bisschop nog op een plan om een iets strakkere aanpak in de Tsjechische kerk door te voeren. Na de dienst werden de deelnemers door de Praagse parochie onthaald op de meest uiteenlopende hapjes en drankjes.
Het 21ste lekenforum zal worden gehouden in het Oostenrijkse Wels, niet ver van Linz.
Coen van Kasteel, Odijk
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 2 september 2016