Signaleren en het bespreekbaar maken van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daarover ging een intensieve trainingsdag die op zaterdag 27 januari in Haarlem door diverse begeleiders van jeugd en jongeren in onze kerk werd gevolgd. Deelnemers waren begeleiders van lering en jongerenweekends uit beide bisdommen van onze kerk, een paar begeleiders van de oud-katholieke zomerkampen en de twee jongerenpastores Michael van den Bergh en Erna Peijnenburg. Er was door de kerk een deskundige ingehuurd van het bedrijf Movisie om deze training te verzorgen.
Dat deze dag georganiseerd werd is een direct gevolg van de berichten over seksueel grensoverschrijdend gedrag van geestelijken binnen onze kerk zoals die vorig jaar in het nieuws kwamen. Dat echter ook in onze kerk aandacht voor dit onderwerp van belang is, staat weer relatief los van deze concrete gevallen.
Gedragsregels en wegwijzers, die aangeven hoe iemand moet handelen bij een ‘niet pluis gevoel’ zijn nodig en hierin ligt een opdracht voor de kerk die in elk geval ook door de jongerenpastores zal worden opgepakt. Van nog groter belang dan regels en procedures is waarschijnlijk dat het gesprek en de training op dit gebied geen incident is maar een permanent aandachtspunt en aanbod.
Een van de deelneemsters aan de trainingsdag was Laura van Kasteel, zelf actief als begeleider tijdens de zomerkampen van de kerk. In het verslag dat zij maakte over deze dag schrijft ze:
“De trainer vertelde een persoonlijk verhaal over waarom zij nou juist gekozen heeft om cursussen over dit onderwerp te gaan geven. Meteen hierna moesten we een opdracht maken, een opdracht die niet bepaald leuk was. We kregen een lijst met voorbeelden van seksueel grensoverschrijdend gedrag, waarvan iedereen persoonlijk moest aangeven wat jouw “top 3” was. Op 1 moest de gebeurtenis staan die jij het allerergst vond. Daarna moesten we dit in groepjes van drie bespreken en tot een gezamenlijke top 3 komen. Deze top 3 werd dan weer met de hele groep besproken, en zo kwamen we erachter dat, ondanks dat de volgorde iets anders was, we toch allemaal wel dezelfde keuzes hadden gemaakt.
Het was steeds kiezen tussen meerdere kwaden. Eigenlijk is alles verschrikkelijk, maar wat was het interessant om de argumenten te horen waarom een ander groepje onze nummer 2 op nummer 1 had staan. Argumenten waar je zelf nog niet eens over na had gedacht.
Na deze moeilijke opdracht kregen we ontzettend veel informatie. Er werd gesproken over de kenmerken van misbruik, wat het met iemand doet, wat men als betrokkene wil doen versus hoe het werkt in de praktijk, wat seksueel overschrijdend gedrag nou eigenlijk is en de gevolgen ervan, en nog veel meer. Nog een opdracht volgde, we kregen een lijst met eventuele belemmeringen om grensoverschrijdend gedrag te signaleren. Hierbij moest we aangeven of deze eventuele belemmeringen hen daadwerkelijk zouden tegenhouden om gedrag te bespreken. Ook dit werd besproken in groepjes, en dan weer met zijn allen. Een minder heftig maar net zo interessant onderwerp.
Tijdens de lunch kregen we even wat adempauze. Het onderwerp is zeker niet licht, maar we waren het erover eens dat we veel konden leren op een dag als deze en dat het zeker van pas gaat komen in het vrijwilligerswerk dat wij doen.
Na een aantal heerlijke broodjes gingen we verder, het grijze gebied kwam aan bod. Een nieuwe opdracht moest worden gemaakt, een lijst met situaties waarvan je aan moest geven wat je wel vindt kunnen, wat je niet vindt kunnen, en wat voor jou in het grijze gebied ligt. Deze opdracht vond ik denk ik het meest leerzaam. Een voorbeeld van een grijs gebied was of je het wel of niet bespreekbaar moet maken als een begeleider of een deelnemer aan een jongeren activiteit sexy kleding draagt. Voor mij persoonlijk een grijs gebied, want wat is sexy? En wie ben ik om daar iets van te vinden?
Om de dag af te sluiten, hielden we een aantal rollenspellen. Deze waren vooral gefocust op hoe je iemand aanspreekt op/bewust maakt van zijn/haar gedrag. Alle rollenspellen werden op een uitgebreide manier geanalyseerd. Wat deed iemand goed? Wat ging er minder goed? Hoe zou men dit anders kunnen doen?
Al met al was het een ontzettend leerzame en super interessante dag. Een actueel onderwerp waar we op een hele interactieve manier met en van elkaar konden leren. De trainer was heel erg professioneel, maar maakte de cursus toch heel persoonlijk. En wat een fijne groep om deze dag mee te beleven. Vertrouwelijkheid stond centraal waardoor alles gedeeld kon worden. Ieders mening werd aandachtig beluisterd en met respect behandeld. Een geslaagde cursus als je het mij vraagt!”
Erna Peijnenburg
Laura van Kasteel
Amersfoort, bisschoppelijk bureau, 30 januari 2018