Vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd treedt de bisschop van Haarlem, Mgr. dr. Dirk Jan Schoon (66) op 27 juni 2026 terug. Dat heeft hij in een brief aan de gelovigen van het bisdom en alle overige leden van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland bekend gemaakt. Aanvankelijk verwachtte hij bij zijn aantreden in 2008 tien jaar bisschop te zullen blijven, maar dat is uiteindelijk achttien jaar geworden. Het is aan de geestelijken en leken van het bisdom om na het terugtreden van Schoon de verkiezing van een nieuwe bisschop te organiseren.
Dick Jan (Dick) Schoon werd op 20 december 1958 geboren in IJmuiden, vanouds een gemeente met relatief veel oud-katholieke inwoners. Zij woonden oorspronkelijk in Egmond aan Zee, de historische ‘hoofdstad’ van Oud-Katholiek Nederland, en verhuisden vanwege het graven van een zeehaven en de komst van de Hoogovens naar IJmuiden. De relatie tussen de familie Schoon en de Oud-Katholieke Kerk heeft diepe wortels. Al op jonge leeftijd dacht Dick na over een toekomst als priester, hoewel ook een loopbaan in de muziek of de geneeskunde serieuze opties waren. Hij wilde wel eerst wat meer levenservaring opdoen en werd uiteindelijk op zijn 30ste tot priester gewijd. Daarna werkte hij onder andere in Amsterdam en IJmuiden. Dick heeft ook een broer die priester is: Henk Schoon, de vader van diaken Thelma Schoon. Dick is al ruim veertig jaar getrouwd met theologe Lidwien van Buuren.
‘De dikke Schoon’
Schoon promoveerde in 2004 op het proefschrift Van bisschoppelijke Cleresie tot Oud-Katholieke Kerk. Bijdrage tot de geschiedenis van het katholicisme in Nederland in de 19de eeuw, dat vanwege de omvang ook wel ‘De dikke Schoon’ werd genoemd. Daarnaast schreef hij onder meer een boek over Petrus Codde, de apostolisch vicaris van de Nederlandse katholieke kerk, die in 1702 door paus Clemens IX werd ontslagen vanwege zijn vermeende jansenistische opvattingen. Het tumult dat daarop volgde, leidde mede tot de splitsing in de ene katholieke kerk, waaruit de latere Oud-Katholieke en de Rooms-Katholieke Kerken zijn voortgekomen. Dick Schoon is als docent kerkgeschiedenis verbonden aan het Oud-Katholiek Seminarie en zal dat na zijn terugtreden als bisschop nog een jaar blijven doen.
Continuïteit
In april 2008 werd Dick Schoon al na de eerste stemronde verkozen tot de nieuwe bisschop van Haarlem, als opvolger van Bert Wirix die in februari van dat jaar overleed. De verkiezing kwam niet als een verrassing, want Dick trad als deken van Amsterdam al regelmatig op als plaatsvervanger van de zieke bisschop. Dat het episcopaat van Dick Schoon wat langer heeft geduurd dan hij aanvankelijk had voorzien, heeft volgens hem ermee te maken met dat hij gaandeweg ook meer oog kreeg voor de waarde van continuïteit, zeker wanneer er veel gebeurt in kerk en samenleving. Met zijn terugtreden in de zomer van 2026 wil Dick Schoon het risico voorkomen “dat we wederzijds met een zucht van verlichting afscheid van elkaar moeten nemen”, hetgeen de bekenden van de bisschop meteen als een typisch Schooniaanse kwinkslag zullen herkennen.
Verkiezing
De verkiezing van de opvolger van bisschop Schoon valt onder verantwoordelijkheid van de geestelijken van het bisdom Haarlem. Samen met leken-vertegenwoordigers van de parochies kiezen zij de negentiende bisschop van Haarlem sinds 1559. Alle priesters van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland zijn in principe verkiesbaar. De data van de verkiezing en de wijding van de nieuwe bisschop worden binnenkort vastgesteld.
Foto: Marjolein van Panhuys