Op 4 december 2022 is de nieuwe aartsbisschop van Uppsala, Martin Modéus, geïnstalleerd. Bisschoppen en andere voorgangers uit de hele wereld namen aan de viering deel. Ook koning Carl Gustaf en koningin Silvia woonden de Hoogmis in de kathedraal van Uppsala bij. Martin Modéus is de 71e aartsbisschop van Uppsala sinds de eerste aartsbisschop, Stephanus, in het jaar 1164. Hij volgt Antje Jackelén op. De aartsbisschop is de belangrijkste vertegenwoordiger van de Kerk van Zweden.
Verslag door Bernd Wallet
Het weekend, waar ik namens de Unie van Utrecht aan deelnam, begon in kleiner gezelschap met een informeel diner in een Ethiopisch en Eritrees restaurant. Het restaurant Messob is niet alleen een aanrader vanwege de heerlijke vegetarische keuken, de keuze voor dit restaurant was ook gemaakt ter ere van de grootste aanwezige delegatie: die van de Mekane Yesus (‘plaats van Jezus’), de grootste lidkerk van de Lutherse Wereld Federatie (LWF). Maar er was nog een belangrijke reden om hier te gaan eten. De relatie met de Kerk van Zweden is jarenlang spannend omdat de Ethiopiërs de beslissing van de Zweden om het huwelijk open te stellen voor twee mensen van hetzelfde geslacht niet kunnen volgen. Daarom hebben zij de communie met Zweden verbroken. In de praktijk blijft er veel samenwerking. En de Ethiopische manier van eten, ook in het restaurant, betekent samen eten uit een gemeenschappelijke schaal, en breken en delen met elkaar. Zo werd het een symbolische avond met hoopvolle gesprekken. De Kerk van Zweden weet goed te verbinden!
De rol van de parochies
Zaterdag overdag nam een grotere kring oecumenische gasten samen met alle bisschoppen van de Kerk van Zweden op de Universiteit van Uppsala deel aan een Engelstalig symposium. Toen Martin Modéus, bisschop van Linköping, in juni in de tweede ronde verkozen was, moesten sommigen hem wel even googelen. Hij was nog niet veel in de media geweest. Waar was hij wel? In de parochies, die hebben zijn hart. Daarom ging het symposium over de rol van parochies in onze mentale gezondheid. Hoe kunnen onze mensen en kerken deze tijd van grote veranderingen aan? Zouden we in plaats van ‘geestelijke’ gezondheidszorg niet liever van ‘existentiële’ gezondheidszorg moeten spreken, vroeg prof. Cecilia Melder zich af. Liever geen ander jargon, oordeelden de andere sprekers, laat de kerk de eigen ruimte innemen naast overheid, welzijnsorganisaties en spelers in het maatschappelijk middenveld. Waar elders wordt je als hele mens aangesproken, je leven lang als je wilt, en leer je langzaam veerkrachtig te zijn? Zin ontdek je samen rond bronnen waar we ons kunnen laven. Natuurlijk blijft daar een plaats voor in deze seculiere tijd – zolang we ons meer bekommeren om de bronnen die schapen aantrekken dan de hekjes die hen op eigen terrein houden.
Vespers
In de aansluitende tweetalige Vespers was ik uitgenodigd te preken over een gedeelte uit Hebreeën 10. Bij zijn installatie de volgende zou een vers hieruit door de vicevoorzitter van de synode tegen de nieuwe aartsbisschop worden gezegd: ‘Laat je vrijmoedigheid niet los, je zult er rijk voor worden beloond’. Trek je als kerk niet terug in een veilige omgeving, ver van het ongeloof en de crises van deze tijd. Vanaf het begin hoort strijd bij het gedoopte leven. Midden in het leven draagt een vertrouwen ons, een perspectief van Gods toekomst doet ons volharden in het ‘samen leven in Christus’ – de wapenspreuk van Martin Modéus. Zijn vrouw zong in het kathedrale koor van Linköping, waardoor dit koor was uitgenodigd deze Vespers te zingen – een mooie verbinding.
De oproep aan de Kerk
Zondagochtend moest eerst in alle vroegte de prachtige hoogmis met alle zang en alle gewaden aan worden gerepeteerd. De integrale repetitie was een voorwaarde van de Zweedse televisie. Zo hoorden we alvast de preek en – uiteraard zonder hun aanwezigheid – zagen de communie aan het koninklijk paar. In zijn preek zei Modéus: “Er zit een vrijheid en een lichtheid in Jezus, waarvan de nasmaak reikt tot in onze tijd. Rechtstreeks vanuit Jezus’ houding komt de oproep aan de Kerk en aan ieder van ons: spreek de waarheid over het leven en de wereld. Werk voor bevrijding in lichaam en ziel, in structuren en voor individuen. Laat vreugde bloeien. En verleen genade aan ons ontoereikende, gebrekkige wezens die worstelen met ons leven. Onze roeping is om dit te leven in steeds veranderende omstandigheden”.
De groetwoorden
Bij diner en lunch in het zestiende-eeuwse kasteel van Uppsala spraken vertegenwoordigers van overheid en kerken groetwoorden. De ook bij velen in Nederland bekende bisschop Antonio Ablon van de Filippijnse Onafhankelijke Kerk raakte de aanwezigen door te delen dat de lutherse en oud-katholieke kerken zijn leven hebben gered. De schending van mensenrechten in zijn vaderland gaat door; in de Kerk van Zweden hebben we een sterke partner in de strijd om rechtvaardigheid. De nieuwe regering was met een minister vertegenwoordigd, die de kerk – die zich heel kritisch heeft uitgelaten over een aantal plannen van de regering – een uitgestoken hand deed.
Net als wij houden de Zweden enorm van zingen, net als bij ons is de viering een samenspel tussen zingende voorgangers, koor en gemeente. Ook in het ethos van de kerk voel je je als oud-katholiek meteen thuis. Vijf jaar geleden hebben we na een theologische dialoog officieel erkend dat we samen als zusterkerken op weg willen gaan in Europa. Deelname aan elkaars wijdingen en installaties is hier een uitdrukking van. Met verwachting en vreugde zien we uit naar volgende stappen in ons gezamenlijke leven in Christus.