We leven nu al meer dan een jaar met beperkingen als gevolg van het coronavirus. In het voorjaar van 2020 gingen overal in de wereld de kerkdeuren dicht. Van het meest alledaagse tot het meest heilige staat ons bestaan op zijn kop. En dat leverde allerlei indringende vragen op. Waar is God in deze pandemie? Laat de leegte van zijn huis een stilzwijgen zien, of is God aanwezig waar we Hem niet altijd zochten? Ds. Willem Roskam bespreekt hieronder het boek van Tom Wright, dat een antwoord op deze vragen verkent.
Door: Willem Roskam
Ik ging in het voorjaar van 2021 te rade bij het boekje God en de pandemie van de Britse theoloog en bisschop Tom Wright. Dat boekje ontstond uit een opiniebijdrage aan het Amerikaanse Time Magazine. Op de belangrijkste pagina’s van het Amerikaanse publieke debat mocht Tom Wright al in maart 2020 iets over de coronapandemie zeggen. Ik bewonder de moed van Wright om op een zo vroeg moment de wereldwijde crisis van christelijke duiding te voorzien. Want het enige wat we eind maart 2020 wisten, is dat we nog niet veel wisten.
Niet-weten
Dat niet-weten maakt Tom Wright dan ook tot uitgangspunt van zijn bijdrage aan Time Magazine. ‘Het christendom biedt geen antwoorden op vragen over het coronavirus en het is ook niet bedoeld om die antwoorden te geven’. Wright reageert daarmee op de duidingen die van christelijke zijde over elkaar buitelden. God zou de wereld met dit virus tot inkeer willen brengen. Maar ook buiten de kerk klonk vergelijkbaar optimisme. Corona zou het begin van een nieuwe wereld worden. Het zou meer duurzaamheid, meer verbinding, meer investeringen in de gezondheidszorg gaan opleveren. Dat coronaoptimisme was halverwege 2020 al wel zo’n beetje verdwenen.
God is daar waar mensen klagen
Wat Tom Wright tot een uitzonderlijk vroege duider maakt, is dat hij zulk optimisme niet aanvoert. Zeker terugkijkend is zijn analyse opmerkelijk nuchter. Het christelijke geloof geeft je geen verklaringen of antwoorden, zegt hij, het reikt je veeleer de mogelijkheid van het klagen aan. In onze klacht en onze verzuchting gebeurt iets belangrijks. Klagen gebeurt in de Bijbel op veel plaatsen, bijvoorbeeld in de psalmen. Tom Wright stelt dat we aan dit deel van de Bijbelse spiritualiteit in deze tijden nog het meeste hebben. Klagen is een betere wijze om uiting te geven aan onze frustratie en eenzaamheid dan het aandragen van verklaringen. Maar het belangrijkste is volgens Wright dat het God zelf is die in de Bijbel klaagt. Hij treurt om wat verloren gaat. Wright ziet dat vooral aan het treuren van Jezus bij het graf van zijn vriend Lazarus. In Jezus betoont God zich meelijdend met ons bewogen. Hij staat er niet boven of buiten.
Tom Wright stelt al in het voorjaar van 2020 de meest fundamentele vraag aan de orde. Waar is God in de pandemie? Zijn poging tot een antwoord snijdt hout. Hij is daar waar mensen klagen, lijden aan dit leven en sterven. En Hij is daar waar mensen een antwoord vinden op de vraag: ‘Wat kan ik nu doen?’ Ik geloof dat het een jaar later nog weinig anders is geworden.
Tom Wright, God en de pandemie. Een theologische reflectie op het coronavirus en wat volgt. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht 2020, 112p., 15,99
Dit is een voorpublicatie uit het juni-nummer van De Oud-Katholiek.