Synodaliteit: het hart van de kerk.
‘Orthodoxen hebben wel hetzelfde geloof, maar een ander begrip van onderlinge liefde…’ Het is een uitspraak van een orthodoxe theoloog en werd geciteerd door Patriarch Bartolomeüs, waaraan hij toevoegde: ‘met het Groot en Heilig Concilie zullen we bewijzen dat het niet zo is. Orthodoxen hebben niet alleen hetzelfde geloof, maar verstaan eveneens de kunst om elkaar vast te houden’.
Het is de vraag. Vier kerken zijn uiteindelijk niet naar Kreta gekomen. ‘We hebben hier te maken een soort gedrag dat tot nog toe onbestaande was’, aldus Bartolomeüs. ‘De Orthodoxe kerken van Rusland, Antiochië, Georgië en Bulgarije zijn op het laatste ogenblik afgehaakt omwille van oneigenlijke redenen. Ze hebben gedurende het voortraject steeds aangegeven akkoord te zijn met de organisatie van het concilie en slechts enkele weken of zelfs dagen voor de aanvang hebben ze afgehaakt.’ ‘Als er meningsverschillen zijn, dan moeten die juist op een synode kunnen worden uitgepraat’, is de repliek van een aantal van de wel aanwezige Patriarchen.
De oecumenische Patriarch noemt synodaliteit de ‘gulden regel’ van de kerk. Want de kerk is niet als een confederatie van allemaal afzonderlijke eenheden die op zichzelf kunnen staan. De hele kerk – dat zijn alle christenen samen, uiteindelijk toch…- is een lichaam, het Lichaam van Christus. En synodaliteit is wat dit lichaam bij elkaar houdt en alle organen met elkaar in het juiste verband brengt. Overigens is – nog steeds volgens Bartolomeüs – christen zijn allesbehalve een zaak van individueel zieleheil, maar een kwestie van opgenomen zijn in een verband waarin we samen ons geluk en heil vinden. Als je het synodale hart uit de kerk haalt, dan kan dat niet anders dan tot zelfgenoegzaamheid leiden. Gesloten gemeenschappen zijn het resultaat waaraan uiteindelijk niemand nog een boodschap heeft, omdat ze cirkelen rond de eigen (religieuze) behoeften van de leden.
Kreta, 20 juni 2016
+ Joris Vercammen, aartsbisschop van Utrecht, waarnemer bij het groot en heilig concilie van de Orthodoxe Kerk.