In onze nieuwe serie ‘(On)gewoon OKKN’ richten we de schijnwerper op oud-katholieken die zich op opmerkelijke wijze laten gelden. In deze eerste editie lees je een interview met Sandra van der Helm die eind januari tot priester wordt gewijd.
“Geloven is voor mij onlosmakelijk verbonden met gemeenschap. Samen bidden, samen vieren. Ik heb mij altijd geleid gevoeld, ook door de mensen die als door God gezonden engelen mijn levenspad kruisten, steevast precies op het moment dat ik het nodig had.” Al op haar zeventiende werd het eerste zaadje voor de roeping van Sandra van der Helm gelegd, maar het zou ruim dertig jaar duren voordat die kiem tot volle wasdom kwam. Op 27 januari 2024 wordt Sandra tot priester gewijd en blijft ze werkzaam in de parochie van Den Helder, maar dan als pastoor.
“Ik was echt een buitenkind, dat voortdurend rondzwierf in de polders rond Pijnacker. Daarnaast gingen we regelmatig naar pretparken zoals de Efteling. Gratis, want mijn vader werkte bij Madurodam. Ik ben opgegroeid in een rooms-katholiek gezin en samen met mijn ouders en twee zussen gingen we iedere week naar de kerk. Verplicht. Met God heb ik altijd een goede relatie gehad, maar die kerkgang zat mij dwars en dat liet ik merken ook. Het voegde voor mij niets toe. Alles veranderde toen ik op televisie Jos Brink voor zag gaan in De Duif, een oecumenische gemeente in Amsterdam. Ik zal 17 of 18 zijn geweest en wist meteen: dat wil ik, nee dat moet ik ook worden. En ‘dat kan ik beter’, dacht ik daarna als we naar de viering in de parochie gingen…”
Verliefd
“Na de mavo en de havo behoorde ik in 1993 tot de eerste lichting van de nieuwe hbo theologie opleiding in Amsterdam. Om pastoraal werker te kunnen worden, moest ik een universitaire master doen. Daarvoor was er een schakeljaar met een pastorale stage. Ik werd in diezelfde tijd stapelverliefd op een vrouw. Natuurlijk wist ik al langer dat ik op vrouwen viel, maar nu was het voor mij helder dat ik een keuze moest maken. Voordat je een pastorale zending krijgt, heb je in de rooms-katholieke kerk een gesprek met de bisschop. Daarbij wordt steevast gevraagd of je een relatie hebt. Sommige LHTBI-mensen ontwijken die vraag of geven het gewenste antwoord. Ik hoorde ook wel over pastores met een dubbelleven, die in het geheim een relatie hadden. Dat was voor mij geen optie, merkte ik toen ik verliefd was. Ik kan geen dingen achterhouden of mooi weer spelen. De weg naar het pastoraat liep daarmee voor mij dood en ik ben administratief werk gaan doen.”
Thuis
“In mijn studententijd was ik weleens in een oud-katholieke dienst geweest maar dat voegde op dat moment niet. Een jaar of tien geleden las ik een stuk in de krant over Erna Peijnenburg, een medestudent van mij in Amsterdam, vanwege haar diakenwijding in de Oud-Katholieke Kerk. Ik vond het gewoon leuk om haar weer eens te zien dus schoof ik aan in de kerkbanken van de parochie in Alkmaar. Tranen in mijn ogen. Thuis. De verbinding tussen de priester en de vierende gemeenschap, die ik in de Rooms-Katholieke Kerk vaak miste, was hier zo voelbaar. Het leek ook wel alsof Erna bij het altaar mij een spiegel voorhield: ik had daar ook kunnen staan. Snel daarna besloot ik om mijn theologiestudie weer op te gaan pakken. Kennelijk was er tijd voor nodig om mijn roeping tot rijping te laten komen. Eindelijk. Na jarenlang een soort ‘ja, maar’-relatie met de kerk te hebben gehad, kon ik nu volmondig ‘ja!’ zeggen. Het past en het voegt.”
Gastvrij
“Dat de Oud-Katholieke Kerk open en gastvrij is voor mensen van de LHBTI-gemeenschap is geweldig maar voor mij niet de reden om van kerk te wisselen. De rooms-katholieke visie op homoseksualiteit is ook maar een mening. Ik heb mij nooit persoonlijk afgewezen gevoeld maar het heeft voor mij natuurlijk wel hele grote en negatieve gevolgen gehad. Ik dacht dat ik mijn roeping verkeerd begrepen had maar kennelijk was er meer dan twintig jaar voor nodig om alsnog te komen waar God mij wilde. Toch heb ik mijn overstap nooit gezien als een ticket om priester te kunnen worden. Mijn keuze voor de oud-katholieke geloofsgemeenschap staat voorop. Dat ik straks onze kerk als priester mag dienen, zie ik als een voorrecht maar als het anders was gelopen, zou ik nog steeds oud-katholiek blijven. Op het seminarie heeft die band met de kerk zich wel verder verdiept en heb ik onder meer ontdekt hoe goed doordacht de liturgie in elkaar zit.”
Pittig
“Naast mijn werk ben ik in deeltijd theologie gaan studeren. Dat kostte mij zo’n twintig uur per week en uiteindelijk heb ik er bijna tien jaar over gedaan. Dat is natuurlijk een pittig traject en gelukkig was mijn werkgever heel flexibel. Ik heb soms wel even twijfel gehad of ik het vol zou houden maar het uitzicht op het priesterschap heeft mij er doorheen getrokken. Ik weet dat er in sommige kerken ook hbo-pastores werken. Ik ben zelf toch blij dat ik die universitaire verdieping heb gekregen. Er komt heel veel op je af en dan kan je die extra bagage goed gebruiken. De vele gesprekken met Erna waren ook geweldig; zij is echt mijn rolmodel. De diakenwijding viel samen met het begin van mijn werk in Den Helder dus dat heb ik als een dubbel feest mogen vieren. In die zin is mijn priesterwijding in januari wel relaxter. Ik ben nog bezig met het liturgieboekje en ik ga een paar dagen op retraite maar ik wil vooral genieten.”
Kicken
“In Den Helder ben ik pastor voor 12 uur per week en vanaf 27 januari komt er dus een extra ‘o’ in die functietitel te staan. Zo’n eigen winkeltje past beter bij mij dan wanneer ik ergens assisterend pastoor was geworden. Het is een kleine parochie maar een preek of parochievergadering voorbereiden, kost niet minder tijd als er minder mensen in de kerk zitten dus ik werk echt wel wat meer uren. Uiteindelijk hoop ik wel voltijds in het pastoraat te werken. Het is echt zo mooi om mensen op te kunnen tillen en de blijde boodschap te brengen. Mijn eerste doop was, wat oneerbiedig gezegd, kicken en ik kijk er naar uit om in de eucharistie voor te gaan. Het is een lange weg geweest maar ik weet nu dat ik thuis ben gekomen. En eigenlijk begínt het nu pas.”
De priesterwijding van Sandra van der Helm vindt plaats op zaterdag 27 januari in de kerk van de oud-katholieke parochie IJmuiden (Koningin Wilhelminakade 119) en begint om 15.00 uur. De viering is voor iedereen toegankelijk.
Tekst door Jan-Willem Wits
Foto’s door Stephanie Buiter-Hofman en Sandra van der Helm