Dit jaar is het 25 geleden dat de gezamenlijke orthodoxe en oud-katholieke kerken tot volledige theologische overeenstemming kwamen. Het rapport van die overeenstemming (de zogenaamde Koinonia-teksten) wordt sindsdien wel bestudeerd, zoals bijvoorbeeld aan onze seminarie-opleiding, maar heeft niet geleid tot het eigenlijk beoogde doel: volledige kerkelijke gemeenschap tussen onze beide kerkfamilies (zoals we die sinds 1931 wel met de anglicaanse kerkfamilie hebben). De reden daarvoor is onder andere de wijding van vrouwen tot priester, maar er spelen zeker ook andere factoren mee, zoals de verschillende culturele contexten waarin onze kerken leven en werken.
Om het contact – ook op het officiële niveau – niet te laten stilvallen, bestaat sinds enkele jaren de ‘Orthodox-Altkatholische Arbeitsgruppe’, ingesteld door het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel en de Internationale Bisschoppenconferentie van de Unie van Utrecht. De geringe omvang van de werkgroep maakt het mogelijk dat we elkaar redelijk goed leren kennen en met beperkte middelen toch enigszins efficiënt kunnen werken. Van elke kerkfamilie zijn er drie leden, waarvan een bisschop als co-voorzitter. Van orthodoxe zijde: mgr. prof. dr. Kyrillos Katerelos (Athene; zie foto), prof. dr. Konstantinos Delikostantis (Athene/Chambésy) en prof. dr. Grigorios Larentzakis (Graz/Chania). Van oud-katholieke zijde: mgr. dr. Harald Rein (Bern), prof. dr. Urs van Arx (Bern) en dr. Mattijs Ploeger (Haarlem/Utrecht).
Tot op heden heeft deze werkgroep, naast het houden van haar eigen zittingen (1 à 2 maal per jaar), de volgende projecten gerealiseerd: een conferentie voor orthodoxe en oud-katholieke theologiestudenten (waaraan ook enkele van onze seminarie-studenten deelnamen), een kennismakingsreis naar de orthodoxe kerk van Kreta, en een bezoek van onze commissie (aangevuld met de aartsbisschop van Utrecht als voorzitter van de Unie van Utrecht) aan de patriarch van Constantinopel, het geestelijk hoofd van alle orthodoxen, inclusief een bezoek aan historisch en actueel belangrijke oorden in en rond het huidige Istanboel.
Tijdens de zitting van 26 t/m 28 juni 2012 hebben we inhoudelijke en praktische voorbereidingen getroffen voor ons volgende project: een conferentie voor orthodoxe en oud-katholieke theologen over de sociaal-maatschappelijke betekenis van onze gezamenlijke theologie. Zoals bekend zijn de dingen die orthodoxen en oud-katholieken met elkaar delen voornamelijk van theologische aard (visie op God als de drie-enige, visie op de kerk, visie op de eucharistie). Deze keer zal het erover gaan, welke sociaal-maatschappelijke visie uit onze theologische basis voortvloeit. Dàt die dwarsverbindingen bestaan, daarvan zijn we sterk overtuigd. Waarschijnlijk benoemen we ze te weinig en daar willen we met deze conferentie verandering in brengen. Vooralnog wordt uitgegaan van een tweedaagse conferentie in Zürich in de week na Hemelvaart 2013. Nadere berichtgeving volgt.
Op woensdag nam de werkgroep deel aan een speciaal voor ons wat opgewaardeerde avondmis in de kathedrale en parochiekerk van Bern, gevolgd door een ontmoeting met oud-katholieke theologen in en rond Bern, en dat zijn er nogal wat: studenten en professoren, dienstdoende diakens en priesters, en een aantal emeriti onder wie emeritus-bisschop mgr. Hans Gerny die zich altijd voor de contacten met de orthodoxie sterk heeft gemaakt.
Zoals gebruikelijk toonde de Zwitserse oud-katholieke kerk zich weer royaal en gastvrij, zodat naast de serieuze en soms langdurige zittingen de inwendige mens ruimschoots aan zijn trekken kwam. Zo konden de orthodoxe professoren onder elkaar testen wie het meest ‘ascetisch’ was. (Antwoord: niet degene die het meeste over ascese sprak.)
Tekst: Mattijs Ploeger