Verslag van de 43e Internationale Oud-Katholieke Theologenconferentie 2012
‘Liturgie wordt wakker: grondslagen – inventarisatie – blik naar de toekomst’
Van 20 tot en met 24 augustus 2012 vergaderde de Internationale Oud-Katholieke Theologenconferentie in Neustadt an der Weinstrasse (Duitsland) over bovengenoemd thema. Ongeveer 45 merendeels oud-katholieke theologen (m/v) uit Duitsland, Nederland, Polen, Tsjechië en Zwitserland waren daar in het Herz-Jesu-klooster bijeengekomen om samen te bidden, naar lezingen te luisteren en te discussiëren. De conferentie genoot de hartelijke gastvrijheid van het klooster en vierde er dagelijks in de kapel eucharistievieringen en gebedsdiensten volgens verschillende oud-katholieke tradities. Als gebruikelijk begon de conferentie met een verslag door dr. Joris Vercammen, aartsbisschop van Utrecht, van de meest recente gespreksonderwerpen uit de Internationale Oud-Katholieke Bisschoppenconferentie.
Het was lang geleden dat de Internationale Oud-Katholieke Theologenconferentie zich met het onderwerp ‘liturgie’ had beziggehouden. De lezingen en de discussies concentreerden zich tijdens de conferentie rond de misviering en daarvan vooral de eucharistische gebeden, waarvan het per oud-katholieke kerk op dit moment beschikbare aantal per land blijkt te variëren van vijf (Zwitserland) tot meer dan veertig (Tsjechië).
Lezingen
De eerste inleiding over het thema werd gehouden door prof.dr. Birgit Jeggle-Merz (liturgiewetenschap, Luzern), over de bijbelse wortels van de Christusanamnese in het eucharistische gebed. Prof.dr. Albert Gerhards (liturgiewetenschap, Bonn) sprak vervolgens over de geloofsontwikkeling in relatie tot de liturgie, zoals deze blijkt uit een aantal oude eucharistische gebeden. Dr. Andreas Krebs (Bern, oud-katholieke systematisch theologie) sprak over de symboliek van het offer. De oud-katholieke emeritus prof.dr. Klaus Rohmann (Osnabrück, systematische theologie) hield een inleiding over de eucharistie als het gedenken van de heilsdaden van God in de oud-katholieke eucharistische gebeden en de reden dat persoonlijke ontmoeting daarbij mogelijk wordt. Prof.dr. David Holeton (liturgiewetenschap, Praag) sprak ten slotte over een aantal actuele vragen ten aanzien van het eucharistisch gebed in oecumenische context. De teksten van de lezingen zullen in 2013 worden gepubliceerd in de Internationale Kirchliche Zeitschrift.
Slotverklaring
De deelnemers werden het aan het eind van de conferentie eens over de volgende slotverklaring: ‘Zoals bleek, schijnen meer recente inzichten van een oecumenisch en interdisciplinair georiënteerde liturgiewetenschap de consensus te bevestigen, die de Internationale Oud-Katholieke Theologenconferentie in 1979 in Altenburg heeft vastgesteld (onder nr. 2)*. Een inventarisatie van de huidige praktijk in de oud-katholieke kerken wierp wel de vraag op, in hoeverre deze consensus feitelijk is gerecipieerd. Verder moet ook verduidelijkt worden, hoe en in welke taalvormen uiteenlopende leefwerelden, ervaringen en behoeften van de vierende gemeente zich in de eucharistieviering kunnen weerspiegelen. Moet het aantal en de keuze van vaste eucharistische gebeden van een plaatselijke kerk verminderd of juist uitgebreid worden? Hoe komen de veelvoudige aspecten van de heilsgeschiedenis tot gelding? Hoe moet met bepaalde begrippen (zoals ‘offer’, ‘overgave’, ‘ontferming’) worden omgegaan, die als problematisch kunnen worden ervaren?
Hoe kunnen zij bovendien verwijzen naar de transformerende, gemeenschapstichtende tegenwoordigheid van Jezus Christus? Hoe kan kan de missionaire en mystagogische dimensie van de liturgie tot gelding komen?
In elk geval moeten, zoals het in de slotverklaring uit 1979 heet, de taal en de uitvoering van het eucharistische gebed zo worden vormgegeven, dat de ‘gehele mens met vreugde en verdriet’ zich erbij betrokken kan voelen. Bovendien is een ‘liturgisch-katechetische begeleiding’ beslist noodzakelijk (nr. 8).’
De volgende Internationale Oud-Katholieke Theologenconferentie zal worden gehouden van 2 tot 6 september 2013, opnieuw in Neustadt an der Weinstrasse (Duitsland).
Tekst: Lidwien van Buuren
Foto’s: Peter Feenstra
* Het thema van deze conferentie was ‘De theologie van het eucharistische gebed’. Zie: Internationale Kirchliche Zeitschrift 70 (1980), 226-229.