Een impressie van het Global Christian Forum
Van 6 t/m 9 november kwam in Nairobi, Kenia, het Global Christian Forum bijeen. Een unieke samenkomst van leidinggevenden uit kerken, die bij de Wereldraad van Kerken aangesloten zijn, met nieuwe kerken uit Afrika en vertegenwoordigers van Pinksterkerken en Evangelicalen. De christelijke wereld kamerbreed. Aartsbisschop Joris Vercammen was bij het forum als vertegenwoordiger van de Oud-Katholieke Kerken. Zijn impressie:
Misschien is het verhaaltje bekend: Jezus kijkt naar een voetbalmatch van katholieken tegen protestanten. Hij zit op de tribune en gaat helemaal uit zijn dak als de protestanten een doelpunt scoren. Je kunt je de ontgoocheling van de andere partij voorstellen. Maar als ook de katholieken een doelpunt maken gaat hij als het ware nog enthousiaster te keer. De protestanten worden er niet vrolijker op. De journalisten die ook bij de match aanwezig zijn stormen op Jezus af om hem uitleg te vragen over zijn vreemde gedrag. Voor wie is hij nu eigenlijk? Hij moet niet nadenken over zijn antwoord: hij genoot van het spel…
Een kennismakingspel
Genieten van het spel, dat is wat de 250 deelnemers aan het Global Christian Forum ook gedaan hebben: het kennismakingspel. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat christenen uit haast de hele volle breedte van het christelijk spectrum bij elkaar waren met de bedoeling elkaar beter te leren kennen. Een grote groep deelnemers waren zogenaamde ‘Evangelicals’ voor wie het woord ‘oecumenisch’ zo beladen is dat ze er doorgaans niets willen mee te maken hebben. Andere deelnemers waren christenen uit de traditionele kerken die vinden dat de ‘evangelicals’ aan ‘sheep-steeling’ doen en er dus met hun gelovigen vandoor gaan. Het gaat om protestanten, katholieken en orthodoxen: zeg maar de kerken die lid zijn van de wereldraad. Een derde groep kwam uit de Pinksterkerken die vinden dat het in de traditionele kerken niet alleen erg saai is, maar vooral veel te liberaal, te flauw dus. Een vierde groep uit de nieuwe Afrikaanse kerken die een grote bloei kennen. Christen-zijn heeft voor hen een te Europees en westers imago, ze willen het evangelie een Afrikaans gezicht geven.
De klemtoon ligt op de ontmoeting. Er moet nog veel vertrouwen gewonnen worden, wederzijds. De eerste dag werd dan ook besteed aan het luisteren naar elkaars verhalen. In groepen van 30 deelnemers werd ruim de tijd genomen opdat iedereen in het kort zijn levensloop zou kunnen vertellen en welke rol het geloof daarin gespeeld heeft. “Hoe ziet ieders’ weg-met-de-Heer er uit?”, was de vraag. Opvallend welke grote rol ouders en gezinnen spelen in ieders’ geloofsverhaal. Interessant dat er maar weinig verhalen over sensationele bekeringen verteld worden. Wel spelen bepaalde betekenisvolle personen een belangrijke rol: leerkrachten, familieleden, ook wel pastores, maar dan niet van op de kansel maar omdat ze ‘een eindje leven’ wilden meelopen. Vaak is er wel sprake van een ‘bekering’ op een of andere wijze in de zin dat men zich uitgedaagd weet door het evangelie en daarbij ervaart dat er een hand boven je hoofd wordt gehouden als je je op de weg van de navolging van de Heer begeeft. Het is herkenbaar, de gemeenschappelijkheid is groot. En ik die dacht dat in Pinkstergemeenten iedereen ooit wel eens van een of ander paard was gevallen, Paulus achterna… Nee dus, maar wel blijkt dat voor ons allemaal Christus inderdaad het verschil maakt in ons leven. ‘Daar zit de Heilige Geest achter!’, beamen we met zijn allen. Het is goed om elkaar te leren kennen, het verlost je van beelden en vooroordelen.
De tweelingzussen
Toch zijn de tegenstellingen tussen christenen soms groot. Daaraan herinnert ons Dr. Wonsuk Ma, Koreaan, voormalig missionaris en nu verbonden aan het ‘Oxford Institute for Mission studies’. Hij vertelt hoe men in zijn gemeente de Heer prees om de teloorgang van de traditionele buurtparochie: eindelijk had het ‘volle evangelie’ ook deze plek bereikt! Totdat men erachter kwam dat men met het missionaire werk hen, die nog nooit van het evangelie gehoord hadden, niet bereikte omdat men slechts energie had gestopt in het ‘bekeren’ van christenen van andere kerken! Als hij het heeft over de oecumenische beweging en de charismatische pinkster-beweging, beide ontstaan in het eerste decennium van vorige eeuw, dan waagt hij de stelling dat het om zussen gaat. Ze hebben elkaar echter nooit gezien. De oecumenische zus heeft op de eerste plaats de eenheid van de kerken op het oog gehad als voorwaarde voor oprechte missie, de pinksterzus is er meteen op uitgetrokken en zorgde ervoor dat het evangelie gepredikt werd aan gewone (arme) mensen door gewone (arme) mensen. De eerste heeft zich hard ingezet voor gerechtigheid en vrede, de laatste voor het ‘eeuwig heil’ van mensen. De eerste was vooral bekommerd om het leven-voor-de-dood, de laatste voor het leven-na-de-dood! Nu ze beiden zowat een eeuw oud zijn komen ze tot zelfreflectie. Misschien ontdekken ze nog hoezeer ze elkaar nodig hebben! Het zwaartepunt van het christendom heeft zich nu verplaatst naar het zuiden van de wereld en de mensen uit het zuiden maken ons wel duidelijk dat het geen zin heeft een onderscheid te maken tussen leven voor en na de dood. Gods’ missie is het heil van mensen, voor en na hun dood. Overal waar ‘heil gebeurt’ is de kracht van Gods’ heilige Geest ervaarbaar.
Jammer dat beide zussen elkaar uit het oog verloren. Mensen kunnen toch kortzichtig zijn! Maar nu worden de beide zich meer bewust van de reden van hun bestaan, die is: dienstbaar te zijn aan Gods’ eigen missie. Dat zal hen eindelijk tot elkaar brengen!
Nederigheid
Later op de week gaat het in de dagelijkse bijbelstudie over de aansporing die Paulus tot de Christenen in Efese richt: dat ze vooral nederig en vriendelijk genoeg dienen te zijn om elkaar te aanvaarden en te streven naar eenheid en vrede onder elkaar (zie Efesiers 4,2). Hoe het eigenlijk met die nederigheid staat, is de vraag. Die nederigheid bevrijdt je van vooroordelen die je verhinderen de realiteit te zien zoals die is. Zo zijn de traditionele kerken bijlange niet op sterven na dood, er gebeurt heel wat nieuws en interessants in het Zuiden en in het Noorden. Maar evenmin zijn Pinkstergroepen en ‘Evangelicals’ te herleiden tot naieve ‘halleluja-zingende’ gelovigen, hun concrete sociale inzet is vaak heel groot. En zo zijn er nog wel meer stereotypen uit de weg te ruimen…de ‘open ruimte’ die het Forum biedt geeft daartoe inderdaad de gelegenheid.
Daarmee helpt het Forum de oecumene misschien wel over het dode punt heen waarop ze beland is. De oecumene zoals ze door de kerken wordt bedreven dreigt te verzinken in een moeras van ingewikkelde theologische vragen. Zeker doen er die vragen toe, maar er is ook meer. Er is meer openheid, meer dynamiek, meer vrijheid onder al die soorten christenen te vinden dan de voorzichtigheid van de oecumene van de kerken zou doen vermoeden. Het Forum biedt de ruimte om die vrijheid te ontdekken. Het is de vrijheid die beide tweelingzussen hebben om voor elkaar te kiezen, zoals God zelf van hun geboorte af reeds voor hen gekozen heeft!
Het gaat om de bal
Het Forum mag geen nieuwe organisatie worden. Het moet een tijdelijke beweging blijven, die van christenen moedige gelovigen maakt die het aandurven te luisteren naar hoe de Geest door hun medegelovigen tot hen spreekt. Het Forum moet een ontmoeting blijven, niet meer niet minder, en geen plek waar theologische vragen worden bestudeerd. Die plekken hebben we reeds, alleen het praat wel wat beter als je elkaar hebt leren te vertrouwen! Het Forum is een training voor het voetbalspel van de oecumene. Je leert er samen te spelen en je leert er dat het om de bal gaat en dat je niet op de man speelt. De bal: dat is de wereld die wacht op ‘heling’ en ‘heil’. God zelf geeft alvast de aftrap!
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 14 november 2007