Dr.Remco Robinson neemt deel aan de vergadering van de Commissie Geloof en Kerkorde (Faith and Order) van de Wereldraad van Kerken op Kreta. Hij is op Kreta op verzoek van de IBC. Met enige regelmaat rapporteert hij.
8 oktober 2009
Vandaag begon het inhoudelijke programma. De ochtend begon met een ochtendgebed in de werkgroepen. Daarna volgde het plenaire programma dat begon met de ‘roll call’, het opnoemen van de namen van de deelnemers van de plenaire commissie van Faith and Order. De agenda werd officieel vastgesteld, waarna de ‘moderator’, de metropoliet van Constantia-Ammochostos rapporteerde over het werk van Faith and Order vanaf haar eerste bijeenkomst in Laussanne in 1927. Faith and Order richt zich vooral op de eenheid van de Kerk. Hierbij heeft zij een beweging gemaakt van comparatieve theologie en ecclesiologie naar dialoog. In 1963 loste men de vraag naar de verhouding tussen Schrift en traditie op door een onderscheid te maken tussen Traditie, opgevat als de overdracht van het evangelie van generatie op generatie en traditie, waarbij het gaat om het proces van overdracht zelf, dat meerdere vormen kan hebben, bijvoorbeeld gereformeerd, katholiek of Luthers. In 1993 nam men het begrip ‘Koinonia’ over van de Wereldraad van kerken, waarbij men het begrip benaderde vanuit de ecclesiologie en de trinitarische betekenis van Communio. Men wilde tot concrete vormen van Koinonia komen.
De relatie tussen de Wereldraad en Faith and Order richt zich vooral op de eenheid van de Kerk, waarbij men tot verschillende vormen van eenheid is gekomen: organische eenheid, waarbij de kerken allemaal leden van Christus’ Lichaam zijn, en conciliair verband, waarbij de eenheid binnen de verschillende kerken bestaat, die samen een federatie vormen. Toch besloot men om te streven naar ‘zichtbare eenheid’. De spreker stelde de vraag wat men moest verstaan onder zichtbare eenheid, hoe de verschillende kerken de eenheid opvatten, op welke manieren de concrete contexten van kerken de eenheid bevorderen of belemmeren en of de kerken wel eenheid willen. Kan er een eenheid ontstaan zonder een gezamenlijke ecclesiologie?
De metropoliet beschreef ook de verschillende publicaties van Faith and Order, met name de covergentietekst Baptism Eucharist and Ministry (de zgn. Lima teksten red.). Hij sloot af met het beschrijven van de taken van de plenaire commissie in het algemeen en het feit dat de contexten van de kerken sterk veranderd zijn, maar dat de opdracht om naar eenheid van de Kerk te streven niet minder is geworden.
Na de koffie sprak de directeur van Faith and Order John Gibaut eveneens over het verleden van Faith and Order, waar vandaan hij inging op de specifieke taken van de plenaire commissie tijdens en na de bijeenkomst, de rol van de gasten en consultanten en vooral hoe de kwesties van ‘morele besluitvorming’ behandeld zouden worden. Hierbij gaat het om een kennismaking door de verschillende kerken met elkaars manieren om morele problemen aan te pakken. Tenslotte ging Gibaut in op de doelen van deze bijeenkomst, namelijk een verzameling data dat het werk van Faith and Order in de toekomst richting zal geven en vele onvoorziene resultaten die toevallig tijdens de ontmoetingen tussen de deelnemers plaatsvinden.
Na de lunch volgde de toespraak van Dame Mary Tanner, een oudgediende van Faith and Order. Ook zij beschreef de geschiedenis van Faith and Order maar nu vanuit haar eigen ervaringen met anecdotes. Belangrijk daarbij is dat alles begonnen is tijdens een eucharistieviering van Anglicanen in 1910 Deze spirituele basis is een continue voedingsbodem. Belangrijk is dat Tanner Faith and Order ziet als het geweten van de Wereldraad van kerken, niet opgevat als een instituut in Geneve, maar als de daadwerkelijke kerken van de wereld. Voor Tanner heeft de zichtbare eenheid van de kerken drie basiselementen: 1. een gemeenschappelijke belijdenis van het apostolische geloof, 2. gezamenlijke sacramenten en pastoraat en 3. manieren om gezamenlijk tot beslissingen te komen en leergezag.
Het feit dat Faith and Order ook het probleem van discriminatie op heeft gevat, heeft diepe ecclesiologische wortels, aangezien zij een profetisch teken en effectief werktuig moet zijn van verzoening en gemeenschap. Discriminatie kan hierin geen plaats hebben. Tanneer pleitte voor het vasthouden aan de roeping tot eenheid van de Kerk, waarbij koinonia staat voor een gemeenschappelijk geloof, sacramenten, pastoraat en leven.
Voor de toekomst stelde Tanner het gesprek binnen en tussen de kerken centraal en met de andere delen van de Wereldraad. Hierbij moet Faith and Order zich ook actief bemoeien met de komende bijeenkomst van de Wereldraad. Om verder te komen moeten we misschien stappen terug zetten om de laatste breekpunten ook op te ruimen. Tenslotte is receptie belangrijk, het luisteren naar de ander gevolgd door het omderzoek wat wij van de andere tradities kunnen leren. Tanner besloot met de vraag of de kerken nog wel in de roeping tot eenheid geloven. In een wereld vol met geweld en doodslag is het nodzakelijk dat de kerk getuigt dat zij de ander wel nodig heeft.
Het avondprogramma bestond uit een presentatie over de Orthodoxe Academie van Kreta waar de bijeenkomst van Faith and Order plaatsvindt. Het is een academie waar men jaarlijks 250 conferenties houdt, niet alleen gericht op theologie, maar ook op landbouw, bioethiek en allerlei maatschappelijke thema’s. We werden getracteerd op een zelf gecomponeerd en geschreven oratorium over Pauslus’ schipbreuk op Kreta, waarbij de opdracht van Paulus aan de mensen om niet in de reddingsboten te gaan maar in het schip te blijven, symbool stond voor de deelname van de kerken aan het oecumenische proces. Na de maaltijd hadden de grotere kerken bijeenkomsten voor hun eigen geloofsgenoten.
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 12 oktober 2009