Het aartsbisdom Utrecht maakt zich op om een nieuwe aartsbisschop te kiezen als opvolger van Mgr. Joris Vercammen die op zaterdag 11 januari terugtrad. Het Kapittel heeft alle parochies onlangs nader geïnformeerd, onder meer over de 18 geestelijken uit het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Haarlem die verkozen zouden kunnen worden. Ook maakte het Kapittel bekend dat pastoor Bernd Wallet van de Utrechtse kathedrale parochie tot mede-vicaris is gekozen. Samen met deken Wietse van der Velde voert hij namens het Kapittel het dagelijks bestuur van het aartsbisdom tot een nieuwe aartsbisschop gekozen is.
Kiescollege
Het Metropolitaan Kapittel is verantwoordelijk voor de verkiezing van een nieuwe aartsbisschop van Utrecht. Het Kapittel is daarmee het formele ‘Kiescollege’ en wordt tijdelijk uitgebreid met alle Utrechtse geestelijken die nog geen 72 jaar zijn (25) en leken-gelovigen die ook lid zijn van de synode (13). Daarmee telt het Kiescollege 38 leden. Op 30 januari aanstaande komt het Kiescollege voor de tweede keer verkennend bijeen om te spreken over hoe de Oud-Katholieke Kerk, het aartsbisdom en de parochies in de komende tien tot vijftien jaar zich naar het inzicht van de kiezers zouden moeten ontwikkelen en over de vraag welk profiel van de nieuwe bisschop daarbij past. Met een knipoog naar de pausverkiezing in Rome is dit in de wandelgangen het ‘pre-conclaaf’ gaan heten.
Verkiezing
De verkiezing vindt plaats op zaterdag 15 februari in de kathedrale kerk van Sinte Gertrudis te Utrecht. Aan het einde van de mis van de heilige Geest kunnen er in totaal vijf stemmingsrondes volgen. De verkiezing is een feit wanneer een van de kandidaten een ‘gewone’ meerderheid behaald (de helft van de stemmen plus 1). Mocht het op 15 februari niet lukken om een nieuwe bisschop te kiezen dan zal het Kiescollege op 21 maart voor de tweede keer samenkomen. De verkiezing is openbaar, maar in verband met de beperkte capaciteit van de kathedraal alleen toegankelijk na aanmelding en op vertoon van een toegangsbewijs die op basis van beschikbaarheid zullen worden uitgegeven. Informatie over de wijze van aanmelden volgt op een later tijdstip. Op welke kandidaat de individuele leden van het college stemmen, blijft geheim.
Kandidaten
In principe komen alle priesters van het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Haarlem in aanmerking voor het Utrechtse bisschopsambt, mits zij nog niet met emeritaat zijn én tenminste vijf jaar geleden gewijd werden. In totaal gaat het om 18 geestelijken, waarvan er 9 in het aartsbisdom actief zijn en 9 in het bisdom Haarlem. De Oud-Katholieke Kerk heeft in 1998 het sacrament van de wijding opengesteld voor vrouwen. De kandidatenlijst omvat daarom nu ook vier vrouwen. Het zou voor het eerst in de geschiedenis zijn wanneer het Kiescollege een vrouw als nieuwe (aarts)bisschop verkiest. Van de acht ‘nieuwe’ priesters in de afgelopen vijf jaar is overigens de helft vrouw maar zij komen nog niet in aanmerking voor de kandidatenlijst.
Toelichting
Aan alle kandidaten is gevraagd om een cv en een schriftelijke toelichting. Dat kan ook de mededeling bevatten dat een kandidaat een eventuele verkiezing niet zal accepteren. Alhoewel dat de kans op een daadwerkelijke verkiezing doorgaans niet vergroot, hoeft dat leden van het Kiescollege niet te beletten om toch op deze kandidaat te stemmen. De informatie van de kandidaten is vertrouwelijk en alleen voor de leden van het Kiescollege beschikbaar. Het is niet gebruikelijk dat kandidaten de komende tijd actief campagne gaan voeren, zoals dat in sommige zusterkerken voorkomt.
Wijding
Voor de wijding en installatie van de nieuwe aartsbisschop van Utrecht is nog geen datum vastgelegd, maar dat zal naar verwachting medio juni plaatsvinden. Ook de Internationale Bisschoppenconferentie van de Unie van Utrecht zal na de verkiezing van het college in moeten stemmen met de beoogde nieuwe aartsbisschop van Utrecht, die tevens president van de Unie is. Wanneer de gekozen kandidaat de verkiezing aanvaardt, gaat de bestuurlijke macht die het Metropolitaan Kapittel nu tijdelijk uitoefent meteen over naar de aartsbisschop-elect.
Oude papieren
De verkiezingsprocedure voor de nieuwe aartsbisschop heeft oude papieren. Na de schorsing van aartsbisschop Petrus Codde (1648-1710) door het Vaticaan in 1702 besloot het kapittel van het Utrechtse bisdom een nieuwe bisschop te kiezen. Het Kapittel greep daarmee terug op het oud-kerkelijk gebruik een bisschop door de lokale kerk te laten verkiezen, een recht dat sinds de Middeleeuwen door de Utrechtse kapittels werd uitgeoefend. In april 1723 koos het Utrechtse Kapittel Cornelis Steenoven (1661-1725) aan als nieuwe aartsbisschop van Utrecht. Paus Benedictus XIII erkende de benoeming niet en excommuniceerde mgr. Steenoven na diens wijding, wat leidde tot het Utrechtse Schisma. Hieruit ontstond uiteindelijk de Oud-Katholieke Kerk van Nederland.
Verkiesbare geestelijken:
1. Ruud Bosma
2. Robert Frede
3. Joke Kolkman
4. Martina Liebler
5. Harald Münch
6. Erna Peijnenburg
7. Mattijs Ploeger
8. Marieke Ridder
9. Hans de Rie
10. Rudolf Scheltinga
11. Victor Scheijde
12. Dick Schoon
13. Henk Schoon
14. Peter Ben Smit
15. Robin Voorn
16. Bernd Wallet
17. Jan Wojcik
18. Leen Wijker
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 23 januari 2020