Van 16 tot en 18 november vond in Straatsburg een bijeekomst van vertegenwoordigers van lidkerken van de Conferentie van Europese Kerken (de CEC) plaats met als thema: ‘Conflicts and reconciliation: the role of the Council of Europe’. Zo’n 25 kerken waren vertegenwoordigd, veelal door hun oecumene-functionaris, terwijl ondergetekende de oud-katholieke kerken van de Unie van Utrecht vertegenwoordigde. Opvallend was de afwezigheid van de grotere kerken zoals de Church of England, de Kerk van Zweden, de Evangelische Kerk in Duitsland en de Grieks-orthodoxe Kerk.
De hele bijeenkomst werd overschaduwd door uiterst actuele zaken: de aanslagen in Parijs en de vluchtelingenstroom waarmee Europa wordt geconfronteerd. Het was dan ook vanzelfsprekend dat er in de werkgroepen en bij de maaltijden ruim gelegenheid was, om van elkaar te horen hoe er in de verschillende kerken gereageerd werd op het eerste en omgegaan werd met het tweede onderwerp. Wat betreft dat laatste blijken de kerken zich overal vanuit hun geloof in te zetten voor een humane opvang van vluchtelingen. Vaak staan ze daarbij kritisch tegenover hun regering of het overal ook heersende populisme, zoals bijvoorbeeld in Hongarije. Ook algemeen voelde men de onmacht om effectief tegen terrorisme op te treden zonder de eigen vrijheid in te leveren.
Het programma voorzag in een bezoek aan de Raad van Europa en ontmoetingen met mensen die daar werken. Anders dan de Europese Unie met haar 27 lidstaten, telt de Raad er 47, zodat zijn werkterrein vrijwel samenvalt met de landen waarin zich de lidkerken van de CEC bevinden. Er waren vier presentaties van achtereenvolgens Fredrik Holm, hoofd van de afdeling die de verschillende programma’s van de Raad coördineert; van Anna Austin, een advocate die ons aan de hand van concrete voorbeelden liet zien hoe de vrijheid van godsdienst op gespannen voet kan staan met de vrijheid van meningsuiting; van Nils Muiznieks, de commissaris van de Raad voor de mensenrechten; en van Ulrich Bunjes, die speciaal belast is met vraagstukken rond de Roma.
Het resultaat van de bijeenkomst was allereerst, dat de kerken op de hoogte werden gebracht van de werkzaamheden van de Raad van Europa. Met een uiterst bescheiden budget richt de Raad zich met name op de bescherming van mensenrechten, waarbij men geen harde sancties kan opleggen, anders dan een juridische uitspraak van het Europese Hof, zoals onlangs de Nederlandse regering werd gekapittel in de kwestie van bed, brood en bad. Juist vanwege de nadruk op het morele aspect van de werkzaamheden is de inbreng van de kerken via de CEC uiterst belangrijk.
+ Dirk Jan Schoon
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 23 november 2015