De aartsbisschop van Utrecht, Bernd Wallet heeft op zaterdag 10 februari in Tiruvalla in de Indiase deelstaat Kerala deelgenomen aan de viering waarin de Oud-Katholieke Kerken– verenigd in de Unie van Utrecht –volledige kerkelijke gemeenschap aangaan met de Malankaarse Mar Thoma Syrische Kerk. Dit draagt bij aan het verzoenen van christelijke kerken in het Westen en het Oosten. Gelovigen kunnen nu volledig deelnemen aan het leven van beide kerken. Oecumenische dialoog verbindt zo mensen over kerkelijke, culturele en theologische grenzen heen.
Aan deze overeenkomst is meer dan vijftien jaar gewerkt, onder meer door een commissie van theologen. Deze benadrukken in hun rapport dat de kerken gemeenschappelijke wortels hebben in het geloof van de vroege Kerk, een rijke sacramentele spiritualiteit kennen en een vergelijkbare organisatie met bisschoppen en synodes bezitten. Daarnaast hechten ze aan hun verbondenheid met de lokale cultuur en hebben ze een sterke oecumenische gezindheid. De overeenkomst die op 10 februari werd ondertekend, houdt in dat ambten en sacramenten wederzijds worden erkend en leden van de ene kerk volledige toegang hebben tot het kerkelijke leven van de andere kerk. Eerder sloten de Oud-Katholieke Kerken soortgelijke overeenkomsten met de Anglicaanse kerken, de Kerk van Zweden en de Filipijnse Onafhankelijke Kerk.
Kerk zijn over geografische en culturele grenzen heen
Mgr. Bernd Wallet, aartsbisschop van Utrecht en voorzitter van de Internationale Bisschoppenconferentie van de Unie van Utrecht benadrukt dat deze stap een teken van hoop is voor de oecumene: “Soms lijkt het alsof de oecumene wat op een dood spoor zit. Maar deze historische stap toont dat de heilige Geest ons voortdurend blijft aanmoedigen om te werken aan het herstel van de eenheid onder christenen. Deze intercontinentale toenadering onderstreept bovendien dat wereldwijde verbondenheid hoort bij het katholieke geloof. Het is bijzonder inspirerend om te zien hoe de kerk in India volop in bloei staat. Waar veel kerken in Europa een wat vermoeide indruk maken, is daar in India weinig van te merken, ondanks het feit dat zij een veel langere geschiedenis hebben dan bijvoorbeeld het Nederlandse christendom. De Mar Thoma Kerk is volgens de overlevering gesticht door de heilige apostel Thomas in het jaar 52. Willibrord landde pas in 690 op de Nederlandse kust om het Evangelie te komen verkondigen.”
Zelfstandig en verbonden
De Mar Thoma Syrische Kerk en de Oud-Katholieke Kerk zijn allebei heel zelfstandig en sterk op verbinding gericht. Bij het eigen profiel van de Mar Thoma Syrische Kerk hoort onder meer dat ze zowel Syrisch als Indiaas erfgoed in zich verenigt en in de loop van de negentiende en twintigste eeuw Anglicaanse en oecumenische invloeden opnam. Bij deze historische ontwikkeling hoort ook dat ze niet aan het Concilie van Chalcedon (451) met zijn tweenaturen Christologie deelname. Dat leek in de dialoog lang een probleem totdat duidelijk werd dat het deze kerk niet om een afwijzing ervan ging, maar eenvoudigweg om een andere eigen weg door de geschiedenis. Beide kerken belijden wel degelijk, zij het in andere woorden, Christus als geheel mens en God. Dit verschil van inzicht heeft kerken, ook de Mar Thoma Syrische Kerk en de Oud-Katholiek Kerk, anderhalf millennium lang uit elkaar gehouden, maar kon nu ook formeel overwonnen worden. Zelfstandigheid en verbondenheid gaan zo samen.
De toekomst van de katholiek-protestantse oecumene
Samen weten de twee kerken ook te verrassen: ze combineren dingen die vaak of typisch protestants of typisch katholiek gevonden worden. Zo kennen ze allebei zowel bisschoppen als ook synodes, zowel een sacramentele liturgie als ook een sterke focus op de Schrift, en zowel een sterk historisch bewustzijn als ook een gerichtheid op de cultuur van de twintigste eeuw. Ook in deze combinatie vinden ze elkaar. Misschien zijn ze zo zelfs een voorbeeld van de toekomst van katholieken en protestanten wanneer die elkaar oecumenisch proberen te vinden.