Op 7 oktober vindt een bijeenkomst plaats rondom het boek Kerk en geloof in een seculiere samenleving. Deze publicatie bevat bijdragen uit de theologische nalatenschap van Remco Robinson.
Op deze middag zullen de volgende mensen een bijdrage leveren: Ruth Vennekens, mgr. dr. Joris Vercammen, prof. dr. Chris Hermans en dr. Mattijs Ploeger. Floris van Gils zorgt voor de muzikale omlijsting op het orgel.
De bijeenkomst duurt van 15.00 tot 17.00 en vindt plaats in de Ste. Gertrudiskathedraal, Willemsplantsoen 2 te Utrecht. Aanmelden kan tot 4 oktober (of tot de capaciteit van het gebouw bereikt is) per e-mail aan Peter Ben
Smit, p.b.a.smit@uu.nl.
Voor De Oud-Katholiek besprak mgr. dr. Joris Vercammen de bundel. Hieronder leest u deze bespreking integraal.
—-
Boekbespreking: Een pastoor om je aan vast te houden
Door: mgr. dr. Joris Vercammen
Meer dan twee jaar geleden, op een te vroege lentedag – de bomen nog kaal maar de zon scheen uitbundig – waren we met meer dan tweehonderd mensen rond het dode lichaam van Remco Robinson verzameld in de Augustinuskerk te Middelburg. Remco was er pastoor. Zijn onbegrijpelijke dood, zo jong nog, liet een grote leegte achter. In de bundel Kerk en geloof in een seculiere samenleving: bijdragen uit de theologische nalatenschap van Remco Robinson komt deze jonge en creatieve theoloog zelf opnieuw aan het woord. Deze bundel vult de leegte niet, maar de biedt wel troost. Rieneke Brand, die de bundel redigeerde, en Peter-Ben Smit, die hem samenstelde, verdienen lof voor dit mooie werk, dat een verdiend eerbetoon is. Remco zou er zelf heel trots op zijn geweest – en terecht.
Veelzijdig
Het werk en het denken van Remco, zo begaafd en getalenteerd als hij was, waren veelzijdig. Je ontmoet in deze bundel niet alleen de theoloog en de priester, maar evenzeer de supervisor, de vader van kinderen, de echtgenoot, de zoeker, de gelovige bidder en de kwetsbare mens, die Remco ook was. De vorm en de inhoud van de bijdragen zijn dan ook verschillend, maar altijd van grote kwaliteit. De bundel bevat preken, korte artikeltjes voor een breed publiek, studiestukken in opdracht van de Internationale Bisschoppenconferentie, en meer fundamenteel-wetenschappelijke bijdragen. Het ‘In Memoriam’ door Mattijs Ploeger, zijn collega aan en rector van het Oud-Katholiek Seminarie, en mijn eigen preek bij de uitvaart zijn ook in de bundel te vinden, als getuige van de tragische context. De bijdragen zijn opgenomen in de talen waarin ze werden geschreven: Nederlands, Duits en Engels.
Pastoraat
Inhoudelijk gaan de bijdragen vaak over meer pastorale onderwerpen. Zo is er een gedegen en lange studie over de christelijke benadering van huwelijk en gezin, met daarbij ook reflecties omtrent het huwelijk tussen paren van gelijk geslacht. Genuanceerd en diepgaand gaat Robinson in op Bijbelse en historische aspecten van het huwelijk en onderzoekt hij de actuele relevantie ervan. Hier is een praktisch-theoloog aan het woord, die de traditie zoekt te verbinden met actuele vragen. In verschillende bijdragen pleit Robinson voor het ‘hermeneutisch pastoraat’, dat het midden houdt tussen ‘kerygmatisch pastoraat’ en ‘counseling pastoraat’. Het eerste legt de nadruk op ‘het aanbod van het geloof’, het tweede op ‘de behoefte van de zoekende mens’. Hermeneutisch pastoraat heeft als doel beide, het aanbod en de behoefte, ‘communicatief’ te betrekken op elkaar. Wie Remco gekend heeft, weet dat precies daar zijn verlangen lag in zijn priester-zijn. ‘Binnen de zee van de vloeibare samenleving zijn de pastoors boeien die je helpen je te oriënteren en waaraan je je kunt vasthouden als het misgaat.’ (p. 167) Robinson is origineel en gedurfd, maar steeds ook degelijk, doordacht en gedocumenteerd.
Religie en wetenschap
Interessant en uitdagend is Robinsons belangstelling voor de empirische oriëntatie van de praktische theologie (en het zoeken van inspiratie in de bedrijfs- en organisatiewetenschappen). In de bijdrage over ‘het pastoraat van de angst’ bijvoorbeeld – het is de laatste die Remco schreef – maakt hij aan de hand van de bedrijfswetenschappen duidelijk dat het effect van de ‘marketing van de angst’, zoals door de kerk gedurende eeuwen bedreven, van korte duur is. Het verklaart mede waarom het verlies aan invloed van de kerken in onze tijd zo groot is. De bijdrage over religieuze maaltijden (samen met Maarten Wisse en Peter-Ben Smit), waarin een nieuw ‘meetinstrument’ voor het meten van de verbondenheid onder kerkgangers (deelnemers aan eucharistie of avondmaal) gepresenteerd wordt, getuigt van Remco’s deskundigheid op het punt van een empirisch-wetenschappelijke aanpak. In bijdragen over secularisatie, religie en wetenschap komt dan weer de denker aan het woord, die ontwikkelingen beschrijft en durft te interpreteren. Het leidt hem naar een pleidooi voor de kerk als ‘lerende organisatie’. In de bijdrage ‘Religie en wetenschap’ richt hij zich bovendien naar de cognitieve wetenschappen. Bij hun claim het religieuze denken al te gemakkelijk te kunnen verklaren, plaatst Robinson spannende vraagtekens. Remco’s preken zijn ook de moeite waard. Ze zijn goed geformuleerd, kort, dicht bij het leven dat hij met de Bijbel in de hand probeert te verhelderen, en pastoraal. Ze geven altijd te denken! Ze vormen in deze bundel een interessante en waardevolle aanvulling op de wetenschappelijke bijdragen. Remco toont zich erin een pastoraal bewogen theoloog.
Remco heeft veel te geven, deze bundel is daarvan een bewijs.
Remco Robinson, Kerk en geloof in een seculiere samenleving: bijdragen uit de theologische nalatenschap van Remco Robinson, onder redactie van Rieneke Brand en Peter-Ben Smit. Publicatieserie Stichting Oud-Katholiek Seminarie, deel 64. Amersfoort/Sliedrecht, 2021, 220 p., € 24,50