Aartsbisdom Utrecht

Rond de bisschopszetel van St.-Willibrord werd in 1559 de kerkprovincie Utrecht opgericht, waarvan naast het bisdom Utrecht ook de bisdommen Haarlem, Groningen, Leeuwarden, Middelburg en Deventer deel gingen uitmaken. Door alle tragische kerkscheuringen hielden alleen de bisdommen Utrecht en Haarlem stand. Toch zijn ook in de rest van Nederland oud-katholieke gemeenten te vinden. Deze behoren nu tot het ambtsgebied van de aartsbisschop van Utrecht.

Van west naar oost krijgt het kerkelijk leven vorm in parochies, staties en kerngroepen in Middelburg, Den Haag, Delft, Schiedam, Leiden, Rotterdam, Dordrecht, Gouda, Schoonhoven, Oudewater, Utrecht, Hilversum, Culemborg, Amersfoort, Eindhoven, Maastricht, Nijmegen, Arnhem, Friesland, Groningen en Hengelo.

Overleg en ontmoeting

Het bisdom is het centrale onderdeel van de kerk, waaraan de lokale bisschop in overleg met de geestelijkheid leiding geeft.

De Aartsbisschop van Utrecht wordt bij het voorbereiden van het overleg in de bestuursorganen van de kerkprovincie bijgestaan door de geestelijkheid. Tenminste tweemaal per jaar houdt hij beraad met alle geestelijken (de diakens en priesters, inclusief de emeriti) van het bisdom. In deze diocesane vergadering van de geestelijkheid worden ideeën uitgewisseld en initiatieven gelanceerd. Deze vergadering verkiest uit haar midden ook een vertegenwoordiger in het landelijke Collegiaal Bestuur, die in de vergadering van de Utrechtse geestelijkheid rapporteert en vanuit deze vergadering ideeën meeneemt naar het Collegiaal Bestuur, om af te kunnen stemmen met de plannen van de collega’s uit het bisdom Haarlem.

De aartsbisschop wordt geadviseerd door de kanunniken van het Metropolitaan Kapittel van Utrecht. Dit college, dat dateert uit 1559, zet de middeleeuwse Kapittels voort, en is in later tijd gereorganiseerd. Het kapittel bestaat naast de aartsbisschop uit vijf tot acht priesters van het bisdom, waarvan één, de deken, optreedt als vertegenwoordiger van het kapittel. Het kapittel is de bisschop middels vertrouwelijk overleg behulpzaam bij het bevorderen van het pastorale en materiële welzijn van de kerk. Tot de bevoegdheden van het kapittel behoort het verkiezen van de aartsbisschop. Hiertoe assumeert het kapittel de Utrechtse geestelijkheid en enkele leken-gelovigen uit het bisdom.

Vier keer per jaar ontmoeten de geestelijken van het aartsbisdom elkaar voor werkoverleg en onderlinge ondersteuning in een van de drie bisdomgroepen: west, midden en oost. Uit elke groep neemt een geestelijke deel aan het Utrechts overleg met de aartsbisschop, samen met de deken en de vertegenwoordigers van het aartsbisdom in het Collegiaal Bestuur. Hier komen vragen uit de parochiële praktijk ter tafel en wordt vorming en toerusting in het bisdom voorbereid, zoals bisdomsdagen en bisdomsavonden voor geestelijken en kerkbesturen en andere vrijwilligers.

Het diocesane leven omvat verder onder meer leringweekends en studentenavonden georganiseerd door de jongerenpastor.

Liturgie van het bisdom

Liturgisch manifesteert het bisdom zich het meest duidelijk wanneer de aartsbisschop, geassisteerd door het kapittel, voorgaat in de kring van de geestelijken en gelovigen van het bisdom in de kathedrale kerk van Utrecht. Hoogtepunten op de jaarlijkse bisdomskalender zijn de viering van de Vespers van Epifanie met aansluitend de Nieuwjaarsontmoeting in de Driehoek, en de Chrismamis op de woensdagavond in de Goede Week. In de laatste worden, voorafgaand aan het hoogfeest van Pasen waarop ze voor het eerst gebruikt worden, de heilige oliën gewijd en aan pastoors en vertegenwoordigers van de parochies en staties uitgedeeld. Daarnaast wordt het bisdom onder meer vierend zichtbaar in de jaarlijkse St.-Maartensvespers en in de priesterwijdingen, die plaatsvinden in de kathedraal. Een hoogtepunt in het leven van de lokale kerk is de verkiezing en wijding van een nieuwe bisschop.

Financiën

Het bisdom heeft geen eigen financiële administratie, maar combineert die sinds de tweede helft van de vorige eeuw met die van het bisdom Haarlem in de centrale administratie van de landelijke kerk. Er zijn in de beide bisdommen wel enkele fondsen blijven bestaan die uit hun soms bescheiden vermogen bijdragen aan de landelijke kerk of parochies leveren, of incidentele activiteiten of gebeurtenissen sponsoren. In het aartsbisdom Utrecht zijn dat, naast de fondsen beheerd door het Metropolitaan Kapittel, met name de Verenigde Wezen – en Brabantse Kas, dat onder meer tot doel heeft om oud-katholieke en oecumenische projecten te ondersteunen, de ORKA, dat een diaconaal kerkelijk fonds uit de stad Utrecht is, en de stichting St.-Jansplaats, een diaconaal fonds uit de stad Rotterdam. De fondsen hebben een ANBI-status, leggen op hun website een beknopte verantwoording van hun financiële beleid af en worden jaarlijks door een accountant gecontroleerd.

Aartsbisschop

Bernd Wallet (1971) werkte na zijn theologiestudie in Utrecht en Hull als kapelaan in twee parochies in het bisdom York. In 2010 werd hij assisterend pastor in Utrecht, belast met kathedrale activiteiten, en PA internationale zaken van aartsbisschop Joris Vercammen. In 2015 werd hij plebaan van de kathedrale kerk. Op 15 februari 2020 verkoos het kiescollege van het bisdom hem als de 84^ste bisschop op de zetel van Willibrord. Zijn bisschopswijding vond plaats op 18 september 2021 in de Lebuïnuskerk in Deventer. Bernd Wallet is getrouwd en vader van vier kinderen.

‘Ik ben geroepen door collega’s en gelovigen.’ Dat hij zijn collega’s noemt als het gaat om zijn roeping, is niet toevallig. Wat God van hem vraagt, is immers niet makkelijk te ontdekken. Een keuze maakt hij intuïtief. ‘Na gebed door intuïtie geleid worden, is een geestelijk proces. Toon mij Uw weg, dat is mijn dagelijks gebed. Of ik de weg ga die Hij wil, is lang niet altijd helder. Daar heb ik de inzichten van anderen voor nodig. God is in het verborgene, zijn leiding is in verborgen wegen. Dat het niet altijd zonneklaar is, is voor mij essentieel. God dringt zich niet aan ons op. Hij is een uitnodiging.’
Interview met Eline Kuijper, Nederlands Dagblad.

Zie verder: https://oudkatholiek.nl/nieuws/2020/02/veel-aandacht-in-media-voor-verkiezing-aartsbisschop/