Unie van Utrecht
De oud-katholieke kerken van Nederland, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië en Polen vormen samen de Unie van Utrecht van Oud-Katholieke Kerken. Het is een overkoepelend orgaan, maar zonder een vast bestuur of ondersteunend personeel. De Unie van Utrecht krijgt gestalte in verschillende gremia.
Internationale Bisschoppen Conferentie (IBC)
Onder deze titel komen de bisschoppen van de oud-katholieken kerken sinds 1889 gewoonlijk jaarlijks een week samen. Ze stemmen het beleid van de verschillende kerken op elkaar af, bespreken plaatselijke ontwikkelingen, coördineren gezamenlijke oecumenische contacten en bespreken de missie van de kerk. Van de Anglicaanse Gemeenschap zijn er vaste vertegenwoordigers van de aartsbisschop van Canterbury en de presiding bishop van de Episcopaalse Kerk in Amerika. Ook de anglicaanse bisschoppen van het Europese vasteland zijn in de regel als gast aanwezig.
De samenwerking van de bisschoppen gaat terug op een document uit 1889, de zogenaamde Utrechtse Verklaring. Daarin staan de belangrijkste uitgangspunten op een rijtje die alle oud-katholieken gemeenschappelijk hebben. Met nog enkele andere documenten is die Verklaring in 2001 gepubliceerd in het Statuut van de Unie van Utrecht.
President van de IBC is de aartsbisschop van Utrecht, secretaris de bisschop van Zwitserland en penningmeester de bisschop van de Duitse kerk. Zij vormen samen het dagelijks bureau.
Naast de lidkerken zijn er ook landen en gebieden in Europa waar wel gelovigen en parochies zijn, maar niet voldoende om een eigen bisdom te vormen. Een door de IBC gedelegeerde bisschop is voor zo’n delegaatsgebied verantwoordelijk. Deze bestaan in Frankrijk en België, in Kroatië en in Slowakije.
De IBC heeft geen eigen jurisdictie en kan daarom geen besluiten nemen die voor de lidkerken verplichtend zijn. Besluiten die de bisschoppen van de IBC nemen, moeten altijd worden teruggekoppeld naar de synode van de eigen kerk. Als die daar niet mee instemt, moet de bisschop terug naar de IBC. Deze soms ingewikkelde wijze van besluitvorming geeft gestalte aan een internationale samenwerking die de eigen verantwoordelijkheid van de lokale kerk intact laat.
Internationaal Oud-Katholieken Congres
Kort na de totstandkoming van de Unie van Utrecht besloten de lidkerken om de onderlinge band te versterken door geregeld internationale congressen te organiseren. Zo vindt vanaf 1892 elke vier jaar het het Internationale Oud-Katholieken Congres plaats, telkens georganiseerd door een van de lidkerken. In de loop der tijden is dit Congres uitgegroeid tot een bruisende bijeenkomst van oud-katholieken, vrienden en gasten. Die komen enkele dagen samen om te bidden, te vieren, kennis te maken met de lokale kerk en workshops mee te maken. De onderlinge ontmoeting staat voorop en niet zelden komt het tot een uitwisseling van geloofservaringen die het persoonlijke geloofsleven verrijken en versterken.
Internationale theologische samenwerking
Een andere manier om de internationale banden tussen oud-katholieken te bevorderen is de uitgave van het theologische tijdschrift Internationale Kirchliche Zeitschrift (IKZ) vanaf 1893 (voor de Engelse website, klik hier). Met vier afleveringen per jaar laat het tijdschrift zien waar oud-katholieke theologen en collega’s uit andere kerken of disciplines zich mee bezig houden. Er worden recensies gepubliceerd van boeken die voor de oud-katholieke theologie belangrijk zijn en internationale ontwikkelingen, met name op oecumenisch gebied, worden gesignaleerd.
Gewoonlijk eenmaal per jaar komen oud-katholieke theologen, pastoors en geïnteresseerden een week samen in de Internationale Alt-Katholische Theologenconferenz. Met inleidingen door specialisten uit eigen kring of van daarbuiten wordt de oud-katholieke reflectie op actuele vraagstukken gestimuleerd. Dit kan leiden tot een stellingname ten aanzien van een bepaald punt, die aan de lidkerken van de Unie van Utrecht wordt aangeboden. Ervaringen uit de verschillende kerken worden uitgewisseld en resultaten van lopend onderzoek worden gepresenteerd. Dit laatste gebeurt ook door vaktheologen bij de bijeenkomsten van de Internationaler Arbeistkreis Alt-Katholizismusforschung, sinds 1998 jaarlijks anderhalve dag in Bonn. Bij al deze activiteiten zijn theologen uit de Nederlandse Oud-Katholieke Kerk betrokken.